The effect of social structure on the usage of language: A descriptive study on Anthony Burgess`s a clockwork Orange and its Turkish translation Otomatik Portakal by Aziz Üstel

Abstract

İngiliz edebiyatının önde gelen isimlerinden Anthony Burgess'in Otomatik Portakal isimli romanı, yayınlandığı dönemde pek ses getirmese de, 1971 yılında romanın beyaz perdeye aktarılmasının ardından pek çok çalışmaya başlık olmuş ve kült distopik romanlar arasında yerini almıştır. Romanın pek çok çalışmaya konu olmasının temel nedeni, kitabın ana kahramanının ve olay örgüsünde yer alan şiddet eğilimli gençlerin kullandığı, Rusça kökenli argo dil olan Nadsat'tır. Bu çalışma içerisinde, Burgess'in yaratmış olduğu kurgusal ve şiddet içeren dil Nadsat, insan düşüncesinin yerel dillerden etkilendiğini savunan Sapir-Whorf hipotezi çerçevesinde ele alınmış ve bu bağlamda toplum ve dil ilişkisi incelenmiştir. Sapir-Whorf hipotezi, söz konusu bir dilin, o dili konuşanların iç yaşamını ve bilgisini, yani toplumu yansıttığını ve dillerin birbirlerinden, o dili kullanan kişiler gibi farklı olduğunu savunmaktadır. Buradan hareketle, roman içerisindeki toplum yapısının dil kullanımı üzerinde ne derece etkili olduğu bu çalışma kapsamında ele alınmıştır. Buna ek olarak, bu çalışma içerisinde, romanın Aziz Üstel tarafından 1971 yılında gerçekleştirilen ve Bilgi Yayınevi tarafından yayınlanan Türkçe çevirisi, Çeviride Eşdeğerlik yaklaşımları kapsamında ele alınmıştır.

A Clockwork Orange titled novel of Anthony Burgess who is one of the leading names in the English literature did not receive much attetion at the time of its publication. However, after the novel was transferred to the white screen in 1971, it became a title for many studies and it claimed its place as one of the cult dystopian novels. The main reason why the novel became a subject title for many studies is Nadsat, the Russian colloquial language used by the main protagonist of the book and the violent young people involved in the plot. Under the framework of this study, the fictional and violent language created by Burgess is analyzed within the framework of the Sapir-Whorf hypothesis, which argues that human thought is influenced by local languages and Nadsat's relationship with the society and the language is also examined. The Sapir-Whorf hypothesis argues that a language reflects the inner life and the knowledge of those who speak the language and that the languages are different from each other, as those who use it. From this point of view, the effect of the social structure on the use of language in the novel is discussed within the scope of this study. In addition, the translation of the novel by Aziz Üstel in 1971, published by Bilgi Yayın Evi, is also analyzed with special attention to Equivalence in Translation.