Uluslararası iç denetim standartları çerçevesinde Türkiye`de kalkınma ajanslarının iç denetim sistemi ve uygulamaları

Abstract

Bu tezin amacı, Türkiye'de kalkınma ajanslarındaki iç denetim sistemi ve uygulamalarının Uluslararası İç Denetim Standartlarına uyum düzeyini ve AB akreditasyonlarına hazırlık durumunu değerlendirmek ve bu kapsamda öne çıkan güncel iç denetim sorunlarına uluslararası standartlara uygun çözüm önerileri geliştirmektir. Çalışmada temel araştırma yöntemi olarak nitel araştırma yöntemi; veri toplama teknikleri olarak da literatür taraması, mevzuat incelemesi, rapor ve doküman analizi, standart karşılaştırması ve mülakat tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde iç denetim uygulamalarının ve standartlarının dünyada ve Türkiye'deki gelişimi anlatılmaktadır. İkinci bölümde dünyada ve Türkiye'de kalkınma ajanslarının gelişimi ve mevcut durumu ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde, Türkiye'de kalkınma ajanslarının iç denetim sistemi ve uygulamaları incelenmektedir. Bu kapsamda bir kalkınma ajansı araştırma örneklemi için seçilerek bu ajansın iç denetim sistemi ve uygulamaları da ilgili mevzuat, resmi dokümanlar ve üretilen raporlar üzerinde incelenmekte ve standart karşılaştırması yapılmaktadır. Son bölümde ise, mülakat çalışması kapsamında elde edilen bulgular değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'deki 26 kalkınma ajansından yüzde ellisinin araştırılması hedeflenmiştir. Nitel araştırma yöntemi kapsamında uygulanan mülakatlarla bu hedefe ulaşılmıştır. Sonuç olarak, Türkiye'de kalkınma ajanslarının kuruluşundan itibaren iç denetimin kurumsallaşmasına yönelik çeşitli çabalar gösterildiği ve ajanslarda çalışan iç denetçilerin de güvence ve danışmanlık hizmetleriyle ajansların çalışmalarına önemli katkılarda bulunduğu görülmüştür. Ayrıca, iç denetçilerin kalkınma ajanslarının AB akreditasyonlarında kilit rol oynayabileceği anlaşılmıştır. Buna karşılık, Türkiye'de kalkınma ajanslarındaki iç denetim fonksiyonunun Uluslararası İç Denetim Standartlarına uyum düzeyinin beklenen seviyenin altında olduğu ve ayrıca AB akreditasyonları için hazırlık çalışmalarının da yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Bu tespit, analiz ve değerlendirmeler sonucunda belirlenen iç denetim sorunlarına Uluslararası İç Denetim Standartları çerçevesinde on adet uygulanabilir ve makul çözüm önerisi geliştirilmiştir.

The aim of this thesis is to evaluate internal audit system and practices for their level of compliance to International Internal Audit Standards and preparations for accreditations to EU and also to develop appropriate solutions and proposals to current internal audit problems within the international standards in development agencies in Turkey. In this study, qualitative research method as basic research method; literature review, legislative review, report and document analysis, standard comparison and interview technique as data collection techniques were used. The first part of the study describes development process of internal audit practices and internal audit standards in Turkey and in the world. Development process and current situations of development agencies in Turkey and in the world are discussed in the second part. In the third section, internal audit systems and practices of development agencies in Turkey are investigated. In this context, a development agency was selected for the research sample and the internal audit system and practices of this agency are examined on the relevant legislation, official documents and produced reports based on standard comparison method. In the final section, findings obtained from the research within the scope of the interview study are evaluated. In this study, fifty percent of 26 development agencies in Turkey are aimed to be investigated. This goal was achieved through interviews conducted within the scope of qualitative research method. As a result, various efforts shown in the institutionalization of the internal audit and internal auditors working in the agencies, significantly contribute to the work of agencies with assurance and consulting services since the establishment of development agencies in Turkey. It is also clear that internal auditors could play a key role in EU accreditations of development agencies. In contrast, the internal audit function in development agencies in Turkey was also below the level of the International Internal Audit Standards; and preparatory works were insufficient for the EU accreditations. Ten practical, feasible solutions have been developed in accordance with the International Internal Audit Standards to the internal audit problems identified as a result of these determinations, analyzes and evaluations.