İran - İsfahan Harun Velayat türbesi Eyvan cephesindeki kağıt süslemelerin korunmasına yönelik arkeometrik analizler ve örnek uygulama çalışmaları

Abstract

ÖZETTez çalışması kapsamında, Harun Velayat Türbesi'nde (İsfahan, İran) Kaçar Dönemi'ne ait duvar resmi kompozisyonu içinde bulunan figürlü kağıt objelerin korumasına yönelik özelliklerinin, türlerinin ve bozulmalarının arkeometrik yöntemlerle tespiti amaçlanmıştır. Figürlü kâğıtlarda incelenen malzemeler; kâğıdın üzerinde bulunduğu sıva, yapıştırıcısı, kağıdın türü, üzerindeki figür (1 ve 2 nolu kağıtlarda) ve yazıları (3 ve 4 nolu kağıtlarda) oluşturan pigmentler ile vernik örnekleridir. Örneklenen malzemelerin türü, özellikleri ve bozulmaları belgelenmiş, arkeometrik analizlerle de kimyasal yönden tanımlanmıştır. Arkeometrik incelemeler; spot testler, pH testi, Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) ve Enerji Yayılımlı X-ışını Analizörü (EDX) ile Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC) analizlerini içermektedir. Kaçar Dönemi'ne ait figürlü kağıtların detayı ve bozulmaları yerinde fotoğraflanıp sonrasında çizimleri alınarak belgelenmiştir. Gerçekleştirilen analizlerin sonucunda figürlü kağıtların daha önce de restorasyon geçirdiği anlaşılmıştır. Bununla birlikte, kağıtların üzerine ilk önce resim yapılmış ve yazı yazılmış daha sonra bir yapıştırıcıyla sıva üzerine yapıştırılmıştır. Yapıştırıcı ve vernik olarak hayvan tutkalı kullanılmıştır. Hayvan tutkalı kullanımı zaman içerisinde, bir yandan kağıtları korurken, renk değişimi ve kağıt üzerine lekelenmeye sebep olmuştur. Kağıdın üzerine yapıştırılmış olduğu sıva alçı içeriklidir. Kağıtlar, birbirine yapıştırılmış en az iki kat kağıt içermektedir. Kağıdın lif analizi ile el yapımı kenevir kökenli olduğu anlaşılmıştır. Kağıt üzerinde yazıyı ve figürleri oluşturan pigmentlerden siyah renkli olanların kökeni is, kırmızının demir oksit ve mavi/yeşil renkli olanlar ise Prusya mavisidir. pH testine göre kağıtların asiditesi (pH:5) yüksektir. Elde edilen arkeometrik veriler üzerinden uygulamaya imkan veren figürlü 1 Nolu kağıt restore edilebilmiştir.

ABSTRACTWithin the scope of the thesis, it is aimed to determine the characteristics, types and deterioration of the figured paper objects in the wall painting composition of the Qajar Period in Harun Velayat Tomb (İsfahan, Iran) by archaeometric methods. The materials examined in figured papers were the plaster on which the paper is located, the adhesive, the type of paper, the pigments on the figure (Paper No.1 and 2) and the pigments on the papers (Papers No.3 and 4) and varnish samples. The type, properties and deterioration of the sampled materials were documented and identified chemically by archaeometric analysis. Archaeometric investigations; spot tests, pH testing, Scanning Electron Microscopy (SEM) and Energy Dispersive X-ray Analyzer (EDX) and High Performance Liquid Chromatography (HPLC) analyses. Investigations started with documentation studies. The details and deteriorations of the figured papers belonging to the Kaçar Period were photographed and then were drawn as documentation. As a result of the analyses, it was understood that figured papers had undergone restoration before. However, the paintings were first printed on the papers and inscribed on the papers and then glued onto the plaster with an adhesive. Animal glue was used as adhesive and varnish. The use of animal glue has, over time, caused color change and staining on the paper while protecting the paper. The plaster on which the paper is glued contains gypsum. The papers comprise at least two layers of paper bonded together. The fiber analysis revealed that the paper was of hemp origin. Of the pigments that make up the insciptions and figures on paper, the origin of the black ones are soot, the red iron oxide and the blue/green ones are Prussian blue. According to the pH test, the acidity of the papers (pH:5) was high. Based on the archaeometric data obtained, Paper No. 1 could restore.