Rızanın ceza hukuku sorumluluğu üzerindeki etkisi

Abstract

İlk kez Alman yazar Birnbaum tarafından kullanılan hukuki değer kavramı, 19.yy'da yapılan çalışmalar ile geliştirilerek, ceza hukuku doktrininde kendine yer edinmiştir. Ceza hukukunun amacının hukuki değerleri korumak olduğu genel olarak kabul edilmektedir. Her hukuk dalı gibi ceza hukuku da insanlar arasındaki ilişkileri düzenlemeyi ve böylece toplumsal düzeni sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için hukuki değerler koruma altına alınmaktadır. Ceza hukuku bu şekilde, insanların birlikte yaşamalarının şartları ile çelişen fiilleri yasaklamakta, toplumsal düzeninin bozulmasını engellemekte ve insanların topluluk halinde ve barış içerisinde yaşamalarına hizmet etmektedir. Korunan hukuki değerler ile ilgili olarak, ilgilisinin rıza ya da rızasızlık şeklinde ortaya çıkan iradesi, ceza hukuku bakımından önem taşımaktadır. Rıza, 765 sayılı eski TCK'nın aksine, 5237 sayılı TCK'da hukuka uygunluk nedenlerinden biri olarak düzenlenmiştir. Bununla beraber, pek çok suç tipinde rızaya unsur olarak yer verilmiştir. Bazı suç tiplerinde, suç tanımında rızanın varlığı unsur olarak aranmakta iken, bazı suç tiplerinde rızanın yokluğu durumuna unsur olarak yer verilmiştir. Rıza açık ya da örtülü bir şekilde suç tanımında yer alıyorsa maddi unsur olarak kabul edilmesi gerekir. Bunun dışındaki durumlarda, rızanın hukuka aykırılık unsuru ile bağlantılı olarak ele alınması yerinde olur. Ayrıca ifade etmek gerekir ki; rıza, sadece hukuka aykırılık ve maddi unsur kapsamında ceza hukuku sorumluluğuna etki etmez. Bu kapsamda kalmadığı durumlarda dahi rıza, ceza hukuku sorumluluğunun belirlenmesinde etkilidir.

The concept of legal value, which was used by the German writer Birnbaum for the first time, was developed in the 19th century and has taken its place in the doctrine of criminal law. It is generally accepted that the purpose of the criminal law is to protect legal values. Like any other branch of law, criminal law aims to regulate the relations among people and by this way to ensure social order. In order to realize this aim, legal values are put under protection. In this way, criminal law prohibits acts contradicting the requierements of living together in a society, prevents the deterioration of social order and contributes people to live together in peace. In relation to the protected legal values, the will of person in question which is in the form of consent or non-consent is important in terms of criminal law. Consent is regulated as one of the justifications in the new Turkish Penal Code (Law No.5237), unlike the former Penal Code (Law No.765). In adition to this, consent is also included as an element of the crime in the definitions of many crimes. In this context, while consent is required as an element in the definitions of some crimes, the absence of consent is included as an element in others. If consent is explicitly or implicitly included in definition of a crime, it must be regarded relation to actus reus. In other cases, consent should be regarded relation to justification. It should also be stated that, consent doesn't only affect the responsibility of criminal law in relation to justification and actus reus. Consent is effective in determining the responsibility of crimal law even if it is not within this scope.