2017 Anayasa değişiklikleri çerçevesinde Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu

Abstract

Devlet denildiğinde karşımıza bir üst figür olarak çıkan devlet başkanı, tüm sistemlerde devletin en önemli unsurlarından birini oluşturmaktadır. Özellikle yürütmenin tek başlılığı esasını benimseyen sistemlerde, devlet başkanının yetkileri ve sorumluluğu her zaman ayrı bir tartışma konusu olmuştur. Ülkemizde de 2017 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle birlikte, hükümet sistemi değişikliği yaşanmış ve yürütme yetkisi yalnızca devlet başkanı sıfatını haiz, cumhurbaşkanına bırakılmıştır. Benimsenen yeni hükümet sisteminin niteliğine yönelik pek çok tartışma yapılmış ve halen yapılmaya devam etmektedir. Tartışmalar çoğunlukla başkanlık sistemi ve benzeri uygulamalar arasında olup olmadığı etrafında şekillenmektedir. Yeni hükümet sistemi ile birlikte yapılan değişikliklerden birisi de cumhurbaşkanının sorumluluğuna ilişkin husustur. Zira cumhurbaşkanının yetkilerinin çokluğuna paralel olarak, sorumluluğunun boyutu önem arz etmektedir. Kuşkusuz bu konuda en dikkat çeken durum cumhurbaşkanının cezai sorumluluğudur. 1982 Anayasasının 105.maddesindeki düzenlemeyle birlikte cumhurbaşkanının cezai sorumluluğun içeriği ve gerçekleştirilmesine yönelik usul tamamen değiştirilmiştir. Benzer hükümet sistemlerine kıyasen cumhurbaşkanının cezai sorumluluğunun yerini tayin etmek de bu bakımdan önemlidir. Bu çalışmada 2017 Anayasa değişikliklerine ulaşan dönemde cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu anlatılmıştır. Ardından hükümet sistemi tartışmalarına paralel olarak, başkanlık sistemi uygulamalarında başkanın cezai sorumluluğu konusu incelenmiştir. Son olarak mevcut hükümet sisteminde cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu ve gerçekleştirilmesine yönelik usul ele alınmış, konuya ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır.

The head of state, which appears as an upper figure in the organization of the state, constitutes one of the most important elements of the state in all systems. The powers and responsibilities of the head of state have always been the subject of a separate debate, particularly in such systems that adopt the principle of executive unity. With the constitutional amendment concluded in 2017, a change in the governmental system was experienced in our country and, the executive power was left to the president of the republic, who only has the title of the head of state. Many discussions have been held on the nature of the new government system adopted and, many more are still under way. These discussions are mostly shaped around whether the presidential system have similar practices or not. One of the changes made with the new government system is the issue on the concern of liability of the president of the republic. This is because, the extent of the liability of the president of the republic is very important in parallel with the amplitude of the powers of the president of the republic. Undoubtedly, the most striking point is the criminal liability of the president of the republic. In line with the regulation in Article 105 of Constitution of 1982, the content and the procedure for realization of the criminal liability of the president of the republic has been completely changed. It is also important to determine the position of the president of the republic's criminal liability in comparison to similar government systems. In this study, the criminal liability of the president of the republic was explained in the period of the constitutional amendments 2017. Then, in parallel with the discussions of the government system, the president of the republic's criminal liability in the presidential system practices was examined. Finally, in current government system, the criminal liability of the president of the republic and the procedure for its realization were discussed and, evaluations were made accordingly.