Ceza hukukunun genel prensipleri karşısında Azerbaycan ceza kanununun değerlendirilmesi

Abstract

Ceza hukukunun genel prensipleri ceza hukukuna hâkim olan temel ilkelerden ibarettir. Azerbaycan Ceza Kanunu ceza hukukunun genel prensiplerine hâkim olan ilkeler çerçevesinde düzenlenmiş bir kanundur. Bu çalışmada ceza hukukunun temel prensipleri esas alınarak Azerbaycan Ceza Kanunun tarihten günümüze kadarki gelişim süreci, kanuna hâkim olan temel kaynaklar, doktrindeki görüşler ile yeni ceza kanununun yapısı, sistemi, uygulanma alanları bütün yönleriyle gözetilerek incelenmesi amaçlanmıştır. Arap hilafetinin hâkimiyeti altında bulunduğu dönemlerde Azerbaycan coğrafyasında İslam dini kaynaklı hukuk sistemi uygulanmıştı. 10 Şubat 1828 tarihinde Türkmençay Antlaşması ile Kuzey Azerbaycan toprakları Rusya tarafından ilhak edilmiş ve Kuzey Azerbaycan'da İslam dini kaynaklı hukuk sisteminden Çarlık Rusya'da geçerli olan hukuk sistemine geçiş süreci başlamıştı. Bu dönemde 1845 tarihli `Cinayet ve Islah Cezaları Hakkında Kanunname` ceza hukuku içerikli en önemli belgeydi. Bu Kanunnameyle ceza mevzuatı ilk kez genel ve özel hükümler olmak üzere ikiye ayrılmıştı. Sovyet Rusya dönemi Kanunlarında ise sosyalist düşünce etkisi hâkim olmuş ve 1958 tarihli `Esaslarla` ceza hukukunun temel ilkeleri kanunlarda yer almaya başlamıştır. Azerbaycan'ın yeni Ceza Kanunu 1 Eylül 2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yeni Ceza Kanunun tasarısı hazırlanırken Rusya'nın, Fransa'nın ve Avrupa'nın diğer ülkelerinin yürürlükte olan ceza kanunlarının sistemi, ilkeleri ve normları dikkate alınmıştır. Yeni Ceza Kanunu bağımsızlığını kazanan Azerbaycan'ın ilk ceza kanunudur. Yeni Kanun demokratikliği, yenilikçiliği ile önceki kanunlardan ayrılmaktadır. Kanun Genel ve Özel Hükümler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kanunun Genel Hükümler kısmı altı bölümden, on yedi fasıldan, 99 maddeden ibarettir. Yeni Ceza Kanununun doğrudan kaynakları Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve Cinayet Mecellesidir. Yeni Ceza Kanunu diğer eski ceza kanunlarından farklı olarak ceza hukukunun en temel prensipleri olan kanunilik, kanun önünde eşitlik, kusura göre sorumluluk, adalet ve hümanizm ilkelerini benimsemiştir. Yeni Ceza Kanunuyla kıyas yasağı getirilmiş, suç tiplerinin ve ceza sorumluluğunun belirlenmesinin yeni özellikleri düzenlenmiştir.

The general principles of penal law consist of the basic principles penal law. The Azerbaijani Penal Code is a law regulated within the framework of the principles governing the general principles of criminal law. In this study, it was aimed to examine the development process of the Azerbaijan Penal Code from the date up to the present day, the basic sources that dominate the law, the opinions in the doctrine and the structure, system and application areas of the new penal code by taking into consideration all aspects. At the time of the Arab caliphate, the legal system of Islamic religion was applied in Azerbaijan geography. On 10 February 1828, with the Turkmenchay Treaty, the territory of North Azerbaijan was annexed by Russia and the process of transition from the legal system of Islamic religion to the Tsarist Russia started in North Azerbaijan. During this period, the 1845 Law on `Murder and Correctional Punishments` was the most important document containing penal law. For the first time, the Penal Code was divided into two categories. These were general and special provisions. In the laws of the Soviet Russia period, the influence of socialist thought was dominant and with the 1958 `Principles`, the basic principles of penal law began to be included in the laws. The new Penal Code of Azerbaijan came into force on 1 September 2000.While drafting the new Penal Code, the system, principles and norms of the penal codes in force in Russia, France and other European countries were taken into consideration. The new Penal Code is the first penal code of Azerbaijan that gained its independence. The new law differs from the previous laws with its democracy and innovation. The Law is divided into General and Special Provisions. The General Provisions section of the Law consists of six sections, seventeen chapters and 99 articles. The direct sources of the new Penal Code are the Constitution of the Republic of Azerbaijan, the international conventions to which the Republic of Azerbaijan is a party and the Penal Code. The new Penal Code, unlike other old penal codes, has adopted the most basic principles of criminal law: legality, equality before the law, responsibility according to the fault, justice and humanism. A comparison ban was introduced with the new Penal Code and new characteristics of the determination of crime types and criminal responsibility were regulated.