Türk müziği usûl eğitim-öğretiminde kullanılan yazılı kaynakların incelenmesi

Abstract

Türk müziğinin temel unsurlarından biri olan usûl; Türk müziğinin icrâsında, eğitim-öğretiminde ve geleceğe intikâl ettirilmesinde büyük önem taşır. Bu yüzden usûl bilmek, geleneksel eğitim modeli olan meşk sisteminde ön şart olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla usûl kavramına ilişkin ifâdelerin (usûl, ritim, düzüm, ölçü, gider, metronom, darb, mertebe ve velvele) ve usûl bahsinin doğru bir şekilde aktarılması bu konunun anlaşılabilmesi açısından önem taşımaktadır. Usûl kavramının öğrenilmesi ve aktarılması hususunda yazılı kaynaklarda farklılıklar gözlenmektedir.Takriben IX. yüzyıldan başlayarak, XX. yüzyıla kadar birçok âlim/teorisyen eserlerinde usûl konusunu irdelemiştir. XX. yüzyıldan günümüze gelinceye dek ise, batı müziği notasyonunun Türk müziğinde yaygınlık kazandığı dönem olması itibariyle mezkûr konu üzerinde yapılan çalışmaların sayısında oldukça büyük bir artış görülmüştür. Bu çalışmada, XX. yüzyıldan itibaren Türk Müziği usûllerine yönelik kaleme alınmış kitaplardaki usûl kavramı ve bu kavramı oluşturan unsurlar ele alınmıştır. Usûl ve usûlü oluşturan unsurların tanımları irdelenmiş; bu tanımlara ve kitaplarda yer alan usûl şablonlarına yönelik değerlendirme ve yorumlara yer verilmiştir.Türk Müziği usûl eğitim-öğretiminde kullanılan yazılı kaynaklardaki usûl kavramına ilişkin ifâdelerin irdelendiği bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Ayrıca literatür tarama, doküman inceleme ve arşiv tarama veri toplama teknikleri kullanılmış, elde edilen veriler üzerinde kategorisel içerik analizi yapılmıştır. Sonuç olarak, incelenen yazılı kaynaklarda, usûl kavramının, bu kavramı oluşturan unsurların ve usûl şablonlarının açıklamalarında bir standart olmadığı; kitapların hem kendi içlerinde hem de birbirleri arasında farklılıklar ve/veya çelişkiler olduğu tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak usûl konusu üzerine çalışacak araştırmacıların, önceki çalışmaları incelemeleri önerilmektedir.

Usul being one of primary element of Turkish Music has capital importance in performing Turkish music, its education and its transfer to future. Therefore, to know usul was determined as prior condition in `meşk` system being traditional education model. Thus, it is important to understand factors connected with usul concept (usul, rhythm, düzüm, meter, gider, metronome, darb, mertebe and velvele) and to transfer usul matter in terms of understanding this subject. It's monitored differences in written sources about transfering and learning usul concept. Approximately starting from 19. century to 20. century many theoreticians and scholars have processed usul subject in their works. From 20. century to today, which is the period western music notation has gained prevalence in Turkish Music and because of this reason, works amounts about this subject has increased significantly. In this research, `usul` in books penned from 20. century to today about Turkish Music Usul, descriptions of dynamics composing usul were studied and considerations and comments about these descriptions were examined. Usul and its constitutive elements' definitions were studied and remarks and considerations about these definitions and usul templates in books were showed.In this research studying elements related usul concept in written sources used in Turkish music usul education, survey model being one of the qualitative research methods was used. In addition to that literature review, document review, archive review techniques were used and about acquired datas content analysis were wade. As a result, when sources got sample were examined, it was detected usul concept and its forming dynamics descriptions has no standart and it was detected contradictions and differences both in books itself and between themselves. Therefore, it is proposed to researchers who will study about usul matter to examine peer-reviewed studies.