Rusya Federasyonu anayasal düzeninde devlet başkanının konumu ve fonksiyonu

Abstract

Hükümet sistemlerinin tasnifi bağlamında kuvvetler ayrılığı teorisine dayalı olarak yapılan klasik tasniflere göre başkanlık ve barı başkanlık gibi çeşitli tasniflere uygun görülen veya `süper başkanlık` olarak anılan Rusya Federasyonu hükümet sistemi yabancı literatürde nesnel olarak araştırılmış olsa dahi Türkiye'de pek az sayıda araştırmanın konusu olmuştur. Diğer yandan hükümet sisteminin belirlenmesinde etkin olan Devlet Başkanı münhasır olarak herhangi bir araştırmaya da konu olmamıştır. Oysa Doğu Avrupa'da bulunan ve Sovyetler Birliği'nden ayrılan pek çok ülke ile Asya'da bulunan ülkelerin bir kısmı doğrudan Rusya Hükümet Sistemi ve Rusya Devlet Başkanı öznesinde güçlü yürütme anlayışının az veya çok etkilerini barındırmaktadır. Üstelik yürütmeye ağırlık veren hükümet sistemleri açısından da münhasır bir model olarak gözükmektedir. Çalışma ile hem yetkileri hem de yatay ve dikey kuvvetlerle ilişkileri çerçevesinde Rusya Federasyonu'nda Devlet Başkanı'nın anayasal düzeni nasıl etkilediği ortaya koyulmuştur. Çalışmanın ilk bölümü ile Sovyet totaliter demokrasi anlayışından, liberal demokrasi ölçütlerine göre yeni bir anayasanın meydana getirildiği dönemin incelenmesine ayrılmıştır. Böylelikle modern Rus Anayasa Hukuku'nda Devlet Başkanı'nın sahip olduğu yetkiler ve bunları kullanma biçiminin arka zemini incelenmiştir. İkinci bölümde Rusya'nın mevcut ve geçerli Anayasası incelenerek, anayasal düzeni oluşturan temel unsurlar saptanmıştır. İlk iki bölümde Rusya Anayasa Hukuku'na dair verilen bilgilerin ardından üçüncü bölümde mevcut Rusya Federasyonu Anayasası'na göre Devlet Başkanı'nın statüsü incelenecek; yetkileri ve sorumluluğu ortaya konulmuştur. Dördüncü bölümde ise Rusya'da Devlet Başkanı'nın görevinden kaynaklanan yetkilerini kullanmasının anayasal organlar üzerindeki etkileri; yatay ve dikey kuvvetler ile ilişkileri ortaya konulmuştur.

The dissertation focuses on the Head of State in Russian Federation's government system which is known as Super Presidentship, Presidentship or Semi-Presidentship. This work aims to demonstrate how the Russian Federation's government system is affected in the framework of both jurisdiction and the relation between horizontal and vertical powers. In general, the Legal System of Russian Federation, particularly the Constitutional Law of Russian Federation is an unfamiliar and unknown concept in Turkey. Therefore, the first part of this study concentrates on the examination of constitutional movements in Russian Federation until the first constitution in accordance with liberal democracy measurements is constituted. By means of the embraced methodology, we aimed to make the background of Head of State's jurisdiction and its usage in modern Russian Constitutional Law more understandable. In the second part, current and in use Constitution of Russian Federation is examined, and by so the essential elements which constitutes Constitutional order is determined. How the vertical and horizontal law occurred in Russia is analysed. Having given the necessary information within the first two parts, the third part is concentrated on the Statue of the Head of State in terms of current Russian constitution; its jurisdiction and responsibility. In the fourth part, effects that are caused by the usage of Head of State's jurisdiction under its duty to the government system and constitutional bodies are surveyed in the context of horizontal and vertical powers. Additionally, advantages and disadvantages of Russian constitutional system which takes form around the Head of State are thoroughly analysed.