Türkiye`deki laudakia stellio (Linnaeus, 1758) (Reptilia: Sauria: Agamidae) populasyonlarında yaş tayini ve uzun kemik histolojisi

Abstract

Bu çalışmada, Dikenli keler, Laudakia stellio'nun Anadolu popülasyonunun yaş kompozisyonu belirlenmiş ve uzun kemik gelişimi histolojik açıdan incelenmiştir. Akdeniz, Akdeniz geçiş, Ege, Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerinden yakalanmış 246 bireyin (34 juvenil, 99 ??, 113 ??) iskelet kronolojisi yöntemiyle yaşı hesaplanmış, yaş ile boy (BGU) arasındaki ilişki karşılaştırılmıştır. Ortalama BGU erkeklerde 101,05±16,91 mm, dişilerde ise 90,18±18,07 mm bulunmuştur. Erkekler dişilerden daha iridir ve bu durumun istatistiksel açıdan önemli olduğu tespit edilmiştir.Erkek bireylerde yaş 2-10 yıl arasında değişmekte olup, ortalama 4,31±1,63 yıldır. Dişilerde bu değerler sırası ile 2-8 yıl, 3,58±1,38 yıl olarak hesaplanmış, erkeklerin dişilerden daha uzun ömürlü olduğu tespit edilmiştir. En yaşlı bireylere sırasıyla Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu popülasyonlarında rastlanmıştır. Güneydoğu Anadolu populasyonunda erkekler için maksimum yaş 9-10 yıl, dişi bireylerde 8 yıl olarak kaydedilmiştir. İç Anadolu populasyonunda her iki eşey için de tespit edilen maksimum yaş 7 yıldır. Diğer popülasyonlarda tahmini yaşam süresinin 2-6 yıl arasında değişiklik gösterdiği tespit edilmiştir. Cinsel olgunluğa erişme yaşının 3 olduğu ve gerek popülasyonlar gerekse eşeyler arasında cinsel olgunluğa erişme yaşı bakımından herhangi bir farklılık olmadığı belirlenmiştir.Yaş ile boy arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki mevcuttur. Popülasyonlarda her iki eşey içinde görülen büyüme von Bertalanffy büyüme modeli ile uyum içerisinde olduğu görülmüştür. Çevresel faktörlerin yaş kompozisyonları üzerine olan etkileri incelenmiş, enlem ve iklimin yaşan uzunluğu üzerinde etkili olduğu saptanmıştır. Popülasyonlar arasında uzun kemik gelişimi açısından bir farklılık gözlenmemiştir. Embriyonik dönemde gelişen primer kemik canlının yaşamı boyunca en yaşlı bireyde dahi korunmaktadır. Sekonder kemik gelişimine ve lamel sistemlerinin oluşumuna rastlanmamıştır. Uzun kemiğin gelişiminde intramembranöz ve endokondral kemikleşme mekanizmalarının birlikte rol oynadıkları görülmüştür.

In this study, age structure and long bone histology of Anatolian populations of starred lizard, Laudakia stellio was investigated. 246 (34 juveniles, 99 ??, 113 ??) individuals from Mediterranean, Mediterranean transitional, Aegean, Southeastern Anatolia and Middle Anatolia populations were obtained by the method of skeletochronology. Relationship between age and body size (SVL) was compared. The mean SVL of males (101,05±16,91 mm) was bigger than that of females (90,18±18,07 mm) , this difference was found statistically significant between sexes. Mean age was calculated 4,31±1,63 year for males, 3,58±1,38 year for females. It was found that males were older than females. Age ranged from 2 to 10 in males, 2 to 8 in females. The oldest individuals were found in Southeastern Anatolia and Middle Anatolia populations, respectively. As maximum age was 9-10 years for males; it was 8 years for females in Southeastern Anatolia population. In Middle Anatolia population, maximum age was calculated as 7 years each of the sexes. In other populations longevity was vary between 2-6 years for both sexes. Age at maturity was estimated as 3 years for both sexes in all populations.It was recorded that there was a significant positive correlation between SVL and age. In all populations, the growth in sexes was consistent with the von Bertalanffy growth model.The effects of environmental factors on age distribution were examined among populations. It was found that latitude and climatic factors influenced on the age distribution.Non-differences was found between examined populations with regard to the development of long bones. Primary bone, which was formed in embryonic stage, was protected even the oldest individuals. Secondary bone development and formation of lamellar systems were not found any individuals. It was observed that both endochondral and intramembranous ossification mechanisms associated with long bone development.