Kurul Kalesi Hellenistik dönem seramikleri

Abstract

Ordu ili merkez ilçesine bağlı Bayadı Mahallesi'nde yer alan Kurul Kalesi, Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki VI. Mithradates Eupator dönemine (MÖ 120-63) tarihlenen savunmalı kale tipi yerleşimlerden birisidir. Ancak, kalenin yerleşim fonksiyonunun temel kimliğini oluşturan askeri karakterinin dışında, taşıdığı kültsel fonksiyonlar ile de, sıradan bir askeri kalede olması beklenebilecek buluntuların ötesinde, çok daha çeşitli buluntu gruplarına sahiptir. Bu buluntu grupları içerisinde de sayısal anlamda en yoğun grubu seramikler oluşturmaktadır. Kurul Kalesi seramik buluntuları, tipolojik özellikleri açısından daha çok günlük kullanım (içki ve servis kapları) ve depolama kaplarından oluşan bir repertuvar sunmaktadır ve bu repertuvar içerisinde yiyecek hazırlamaya yönelik kap formları oldukça az sayıdadır. Hellenistik Dönem ile birlikte başlayan seramik atölyelerinin ihtiyaç fazlası ürünlerini Akdeniz, Ege ve Karadeniz kıyılarındaki merkezlere ihraç etmeye başlaması, kentlerin seramik repertuvarlarında standart kap formlarının oluşmasına neden olmuştur. Söz konusu döneme ait, çevresinde yerel bir üretim merkezinin varlığı henüz tespit edilebilmiş olmayan Kurul Kalesi'nin de sahip olduğu bu standart formlar, kalenin kap kacak ihtiyacını bu ticari sirkülasyon içerisinden sağladığını açıkça ortaya koymaktadır. Ancak, kaleye ulaşan kapların üretim atölyeleri tespit edilebilmiş Ege ve Karadeniz üretimi ithal örnekleri dışında, yerel ihtiyacını nasıl ve nereden karşıladığı henüz açıklık kazanmamıştır. Bu noktalardan hareketle ele alınacak olan bu tez çalışmasında, kalede dokuz yıldır kesintisiz şekilde devam eden kazılarda ele geçmiş olan seramik örneklerinin tamamı incelenmiş, ancak çalışmaya yalnızca Geç Hellenistik Dönem'in tipik kap formlarını içeren yerel ve ithal mal grupları dâhil edilmiştir. Özellikle farklı kültür bölgeleri ile karşılaştırma yapılabilen örnekler tercih edilmiş olup, kaledeki kap kacak repertuvarı tipolojik ve kronolojik verilerle tanıtıldıktan sonra, yerleşimin kültürel, sosyal ve ekonomik durumu hakkında varsayımlarda bulunulmuştur.

Kurul Fortress, located in Bayadı Mahallesi in the central district of Ordu province, is one of the fortified settlements built in the Eastern Black Sea Region which dates back to the period of Mithradates VI Eupator (120-63 BC). Aside from its military character which forms the basic identity of the settlement function of the fortress, with its cultic functions as well, it has, however, a great variety of findings going beyond what is expected to be found in an ordinary fortress. The most numerous group among these assemblages are the potteries. In terms of the typological features, the pottery findings of Kurul Fortress display a repertoire comprising of vessels for everyday use (drinking and service vessels) and storage, considering that the potteries used for preparing and cooking food are very few. Beginning with the Hellenistic Period, the exportation of surplus in pottery produced by the local workshops to the settlements on the Mediterranean, Aegean and Black Sea coasts resulted in the emergence of standard vessel types in the cities' ceramic repertoires. These standard vessel types have been also found in Kurul Fortress and they indicate that the fortress could have met its pottery needs from this commercial circulation, since there is no identified workshop centre around the city belonging to the relevant period. However, it is not still clear how and from where the fortress met the local needs, except the imported ones identified as the Aegean and Black Sea products. From this point forth, the whole examples of the Kurul potteries, which have been found in the excavations conducted uninterruptedly for nine years, have been examined, but only the typical forms of the local and imported wares in Late Hellenistic Period were included in this dissertation. Especially the examples which can be compared with different cultural regions were preferred. After the ceramic repertoire in the fortress was presented with the typological and chronological data, some assumptions were made about the cultural, social and economic position/situation of the settlement.