Konut sorunu bağlamında ipoteğe dayalı konut finansmanı sistemi (mortgage) ve Türkiye`de konut finansmanı

Abstract

Konut en genel anlamıyla insanların içinde yaşadıkları yerdir. Sosyal, kültürel ve ekonomik öneme sahip olan konut; öncelikle her bireyin sahip olması gereken temel insanlık hakkıdır. Gelir düzeyi ne olursa olsun her birey yeterli konutlarda barınmalıdır. Fakat günümüzde birçok insan uygun olmayan konutlarda ve şartlarda yaşamakta ve bu noktada konut sorunu ortaya çıkmaktadır.Kentsel, toplumsal ve ekonomik bir sorun olan konut sorunu; küresel düzeyde hızlı kentleşme ve yoksulluk nedeniyle kronik bir hal almıştır. Küresel konut sorununun merkezinde gecekondu sorunu bulunmaktadır. Her yedi insandan birinin gecekondularda yaşadığı ve milyonlarca evsizin olduğu dünyada, konut sorununun boyutları net olarak ortadadır. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler sorunu derinden yaşamakla beraber tüm ülkeler konut sorunuyla karşı karşıyadır.Konut sorununun çözülmesi amacıyla birçok çalışma yapılmıştır. Devletler 1980'lere dek sorunla doğrudan ilgilenmiş, daha sonraki yıllarda ise konut sorunu ağırlıkla serbest piyasa şartlarında ipoteğe dayalı konut finansmanı sistemleri ile çözülmeye çalışılmıştır. Bu paralelde gelişmiş ülkelerde ipotekli tahviller ve ipoteğe dayalı menkul kıymetler gibi sermaye piyasası araçlarının kullanılmasıyla önemli başarılar sağlanmıştır. Fakat birçok ülkede ekonomik istikrarsızlıklar ve gelir yetersizliği nedeniyle ipoteğe dayalı konut finansmanı sistemleri sınırlı kalmış ve dar gelirli kesimlerin konut sorunu çözülememiştir.Konut sorunu özellikle 1950'lerden beri ülkemizin de en önemli problemlerinden biri olmuştur. Türkiye'de konut sorununun çözümüne yönelik politikalar konut finansmanına yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda kamu ve özel kuruluşlar çeşitli uygulamalar yapmış fakat tüm bu çabalar sorunun çözülmesi için yeterli olmamıştır. Son yıllarda ise ekonomide göreceli sağlanan istikrar, ipotekli konut kredilerinin hacmini artırmış ve ipoteğe dayalı konut finansmanı sisteminin daha etkin işlemesi amacıyla 2007'de 5582 sayılı Kanun çıkarılmıştır.

Housing is a place within people live with its general meaning. Housing, having social, cultural and economical importance, is primarily a basic humanity right that everyone should have. Every individual should live in adequate housing regardless of his/her income level. But today many people live in unsuitable housing and conditions and at this point housing problem arises.Housing problem, which is urban, communal and economical problem, has become chronic because of rapid urbanization and poverty in global level. Shanty house problem is in the heart of the global housing problem. The extent of housing problem is obvious in the globe where every one of seven people lives in shanty houses and millions of homeless exist.Many actions have been made to solve housing problem. States have dealed with the problem directly until 1980s and in next years the housing problem has especially been studied to be solved with mortgage backed housing finance systems in open market conditions. In this parallel significant successes have been seen in developed countries with the use of covered bonds and mortgage backed securities. But in many countries mortgage backed housing finance systems have remained limited by reason of economic instability and income insufficiency and housing problems of people with low-income haven?t been solved.Housing problem has also been one of the most important problems in our country since the beginning of 1950s. Policies oriented to solve housing problem have concentrated on housing finance. In this sense public and private institutions have made various applications but all of these efforts haven?t been enough for solving the problem. And in last years relative stability enabled in economy has increased the volume of residential mortgages and in 2007 Law numbered 5582 has been introduced to make mortgage backed housing finance system more effective.