1974 Kıbrıs Barış Harekatı ve Kars-Ardahan Kıbrıs şehitleri ile gazileri

Abstract

Akdeniz'in üçüncü büyük adası olan Kıbrıs, 1571 yılında Osmanlı hâkimiyetine geçti ve Kıbrıs'taki Osmanlı hâkimiyeti 1878 yılına kadar devam etti. Kıbrıs'ın idaresi, 1878 yılında geçici olarak İngiltere'ye verildi. İngiltere, 1960 yılına kadar Kıbrıs'a hâkim oldu. 1960 yılında, Türkiye, İngiltere ve Yunanistan'ın garantörlüğünde Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Bu cumhuriyet uzun ömürlü ve kalıcı olmadı. Çünkü Rumlar Enosis girişimlerine devam ettiler ve yüzlerce Kıbrıslı Türk, Rumlar tarafından katledildi. Garantör devletlerden biri olan Türkiye, Kıbrıslı Türkleri kurtarmak için 1963, 1964 ve 1967 yıllarında girişimlerde bulundu. Bu girişimler, Rumlar tarafından gerçekleştirilen planlı katliamı önledi ve binlerce Kıbrıslı Türkün hayatını kurtardı.Eğer Türkiye, Türkleri kurtarmak için 1963, 1964 ve 1967 yıllarında girişimlerde bulunmasaydı Kıbrıslı Türkler, Rumlar tarafından yok edilecekti. Yunanistan tarafından yönlendirilen Rum Milli Muhafızlar, Enosis için 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs'ta hükümet darbesi yaptılar. Kıbrıs'taki anayasal düzeni korumak için yapılan Kıbrıs Barış Harekâtı, Garanti Antlaşması'nın verdiği yetkiye dayanmaktaydı.Planlanması ve icrası en zor harekâtlardan biri olan Birinci Barış Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te başladı ve üç gün sürdü. Bu harekât sonucunda Türk Silahlı Kuvvetleri, Lefkoşa-Girne bölgesine hâkim oldular. 14 Ağustos 1974'te başlayan İkinci Barış Harekâtı da birincisi gibi üç gün sürdü. Bu harekât sonucunda Türk Silahlı Kuvvetleri, Lefke-Lefkoşa-Magosa hattına hâkim oldular. Kıbrıs Barış Harekâtı'nda, Türk Silahlı Kuvvetleri'nden 27 subay, 48 astsubay, 1 deniz sivil işçi ve 422 er şehit oldu.Anahtar Kelimeler: Kıbrıs Adası, Kıbrıs Barış Harekâtı, Garanti Antlaşması, Enosis, Gazi, Şehit, Kars, EOKA, Birleşmiş Milletler, Temsilciler Meclisi, Sovyetler Birliği,

Cyprus, which is the third biggest island in the Mediterranean Sea, went under the domination of the Ottoman in 1571 and domination of the Ottoman in Cyprus continued until 1878. Dominion of Cyprus was given to England temporarily in 1878. England dominated Cyprus until 1960. In 1960, Cyprus Republic has been established in the guarantee of Turkey, England and Greece. This Republic hasn?t been long-life and permanent. Because, Greeks carried on the Enosis attempts and hundreds of Cypriot Turks were slew by Greeks. Being one the warrantor countries, Turkey made attempts in 1963, 1964 and 1967 in order to save the Cypriot Turks. These attempts prevented the planed genocide which was carried out by the Greeks and saved life of thousands of Cypriot Turks.If Turkey did not make attempts with the aim of saving Turks in 1963, 1964 and 1967, Cypriot Turks would have been slew by the Greeks. Greek National Guards, who were directed by Greece, did revolution attempt in Cyprus for Enosis on 15 July 1974. Cyprus Peace Operation which was done to protect the constitutional order in Cyprus was based on authority of the Warranty Agreement.First Peace Operation whose planning and accomplishment was the hardest, started on 20 July 1974 and lasted for three days. As a result of this operationTurkish Armed Forces dominated Nicosia-Kyrenia area. The Second Peace Operation which started on 14 August 1974 also lasted for three days. As a result of this operation, Turkish Armed Forces dominated Lefke- Nicosia- Magosa line. In Cyprus Peace Operation, 24 military officer, 48 sergeant, 1 naval civil worker and 422 soldiers martyrized.Key words: Cyprus Island, Cyprus Peace Operation, Warranty Agreement, Enosis, Veteran, Martyr, Kars, EOKA, United Nations, Chamber of Deputies, Soviet Union