1938?1960 yılları arasında Kars`ta sosyo-kültürel hayat

Abstract

Yüzyıllarca varlığını devam ettiren ve dünya tarihi içerisinde önemli bir yeri olan Osmanlı Devleti, ömrünü tamamlayıp da tarihteki yerini alınca, yerine çok büyük zorluklar aşılarak Türkiye Cumhuriyeti Devleti kuruldu. I. Dünya Savaşı'nın yıkımlarına ve kayıplarına rağmen, işgallere karşı hem askeri hem de siyasi yönden büyük bir başarı gösterildi. Kurulan yeni devletin yönetim şeklinin belirlenmesinden sonra, ülkenin yapılanmasına çalışıldı. Bu alandaki çabalar ve mücadele de oldukça çetin ve yorucu oldu. Askeri, siyasi ve idari açıdan yeni teşkilatların kurulması ve sosyo-kültürel açıdan var olan eksiklerin giderilmesi gerekiyordu. Bu nedenle; Türk Ocakları, Halkevleri, Köy Enstitüleri ve diğer kültür-sanat kurumlarının yardımı ile halkın eğitimine büyük önem verildi. Ayrıca eğitimli ve yetişmiş kişilerin çok büyük bir çoğunluğunun savaşlarda kaybedilmesi, halkın okuma oranının çok düşük seviyede olması, Cumhuriyet sonrasında yetişkinlerin de eğitim sistemine dâhil edilmesi gereğini doğurdu. Çocukların yanı sıra yetişkinlere de eğitim verildiği bu dönemde, Türk dilinin doğru kullanılmasına ve yeni alfabe ile birlikte okuma yazmanın yaygınlaştırılmasına uğraşıldı. Bunun için de Akşam Sanat Okulları başta olmak üzere birçok okul açıldı.1878?1918 yılları arasında kırk yıl boyunca Rusya hâkimiyetinde kalan Kars ilinde, Ruslar bilinçli olarak Kars bölgesinde yaşayan halkı, eğitimde geri bıraktılar. Bu eğitim eksikliği, daha sonra Ermeni işgaline uğrayan şehrin milli bilinç oluşturma yönünden diğer illerden daha hızlı bir süreç takip etmesini gerektirdi. Bu doğrultuda Kars'ta Cumhuriyet'le birlikte bilinçli bir şekilde kültür ve sanat faaliyetleri başladı; aktif bir sosyal hayat yaşandı. Anadolu'daki birçok şehirden daha önce tiyatro ve sinemayla buluşan Kars halkının aydın bir kimlik taşımasında, sosyo-kültürel hayattaki önemli faaliyetlerin gerçekleşmesi etkili oldu.Bu çalışmada, Kars'ın 1877?1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan 1938'e kadarki dönemine ve şehrin 1938?1960 yılları arasındaki sosyo-kültürel faaliyetlerine yer verilmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Kars, Kars Halkevi, Kars Cilavuz Köy Enstitüsü, Nüfus, Kars'ta Tiyatro, Kars'ta Spor ve Sanat.

When Ottoman State which perpetuated its existence for centuries and has a great importance in the world history completed its life, Turkish Republic was founded in place of it by overcoming major challenges. Despite the destruction and deprivation of World War I, a great success was achieved against occupation in both military and political fronts. It was attempted to structure the country after defining the New State?s governance structure. Efforts and struggle in this area were also very tough and exhausting. It was needed to establish new organizations as militarily, politically and administratively and to eliminate existing socio- cultural deficiencies. Therefore by the help of Turkish Associations, Folk Houses, Village Institutions and other cultural- arts institutions, public education was given outmost importance. In addition, the vast majority of educated and trained people being lost in wars and people?s literacy rate to be very low caused adults to be subjected to education after announcement of Republic. Children as well as adults were given education during this period, it was endeavored to use accurate Turkish Language and to disseminate literacy with the new alphabet. For this purpose, Evening School of Arts and many schools were mainly opened.Between the years of 1878?1918 in the remaining forty years of Russian domination in the province of Kars, the people living in Kars region were deliberately left illiterate and uneducated by Russians. This lack of education required the city which was occupied by Armenians to follow a faster process than other provinces in terms of creating the national consciousness. Accordingly, with the flourish of Republic it was seen that cultural- artistic activities and an active social life had deliberately occured in Kars. The fulfillment of significant activities in socio-cultural life had influence on people of Kars, who met with theatre and cinema before many cities in Anatolia, to carry an intellectual identity.In our study, the period of Kars from 1877?1878 Ottoman ? Russian War to 1938 and the city?s socio-cultural activities which were especially fulfilled between the years of 1938?1960, are researched.KEY WORDS: Kars, Kars Folk Houses, Institution of Kars Cilavuz Village, Population, Theater in Kars, Sport and Art in Kars.