Suçun sosyo-ekonomik belirleyicileri: Kars Cezaevi üzerine bir uygulama

Abstract

Suç olgusu hem ortaya çıkış biçimi, nedenleri ve hem de sonuçları açısından sosyolojik olduğu kadar ekonomik bir çözümlenmeyi de gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, sosyo-ekonomik faktörlerin suç üzerindeki etkilerini iktisadi olarak göstermektir. Bu bağlamda suçların oluşumuna etki eden çevresel faktörler içinde yer alan iktisadi faktörlerin özellikle sosyo-ekonomik içerikli suçlar olarak bilinen suçlar üzerindeki etkileşimini görebilmek amaçlanmıştır.Bu çerçevede çalışma temel olarak teorik ve uygulamalı olmak üzere iki aşamadan oluşmuştur. İlk aşamada; konuyla ilgili kavramlara, suçlu davranışı açıklamaya yönelik teorilere, suç ve ekonomi arasındaki ilişkiye, suçun ekonomik modellerine ve Türkiye'de suçluların genel özelliklerine yer verilmiştir. Bu bağlamda suçlu davranışını açıklamaya çalışan teorilerden bireysel teoriler, psikolojik teoriler, biyolojik teoriler ve sosyolojik teoriler ile suçun ekonomik modelleri olarak bilinen modellerden geleneksel model ve beklenen fayda modelleri tanıtılmıştır. Türkiye'de genel olarak işlenen suçlar içinde ekonomik içerikli suçların gelişimine de bu noktada değinilmiştir. Çalışmanın ikincisi aşamasında ise, Kars Kapalı Cezaevi'nde çeşitli suçlardan hüküm giymiş 63 hükümlüden oluşan örneklem grubu araştırılmıştır. Bu çalışmada; yaş, medeni hal, ekonomik düzey, gelir ve öğrenim durumu bağımsız değişken olarak alınmış; hükümlülere 42 sorudan oluşan soru kâğıtları uygulanmıştır. Soru kâğıdında, ayrıca, son bir soru olarak da hükümlülere ?gençlerin suçtan uzak durmaları ile ilgili olarak ne önerirsiniz?? şeklinde açık uçlu bir soru yöneltilmiş ve böylece suç işleyenlerin suçun önlenmesi noktasında tecrübelerinden yararlanılarak suça karşı önlem tedbirleri bağlamında önerileri alınmak istenmiştir.Araştırma sonuçlarına göre hükümlülerin ve ailelerinin öğrenim düzeyi düşüktür. Hükümlüler, genel olarak ekonomik durumları açısından düşük gelir grubunda yer alan yoksul ve kalabalık ailelerden gelmektedir. En çok işlenen suçlar adam öldürme ve hırsızlıktır. Hükümlülerin ailelerinde ve arkadaş çevrelerinde de suç işlemiş kişilerin bulunduğu da belirlenmiştir. Ayrıca yaşadıkları yerlerden göç eden kişilerin beklentileri karşılaştıkları sorunların farklılaşması sonucu bireylerin suça yöneldiği de görülmektedir. Tüm bu sonuçlar ?bireyi suça iten sosyo-ekonomik faktörlerdir ? şeklindeki genel hipotezimizi desteklemektedir.Anahtar kelimeler: Suç, Suç Ekonomisi, Suçun Ekonomik Modelleri, Sosyo-Ekonomik Faktörler

Criminal phenomenon requires an economic analysis as well as sociological analysis in terms of its emergence, causes and consequences. The purpose of this study is to investigate impacts of socio-economic factors on crime in economic mean. In this context, interaction between economic factors, which are among the environmental factors forming crime, and crime particularly socio-economic thematic is aimed to be investigated.In this framework, this study fundamentally consists of two part, theory and application. In the first part, the relevant concepts, theories attempting to explain criminal behavior, the relationship between crime and economy, models explaining economics of crime and general characteristics of offenders in Turkey are given. In this context; the individual, psychological and biological theories which are among the theories trying to explain criminal behavior, and traditional and expected utility model which are known as the economic models of crime are introduced. Development of ecomic crimes commited in Turkey is mentioned at this point. In the second part of the study, sample group consisting of 63 prisoners in Kars Closed Prison convicted of various criminal were investigated. In this study; age, marital status, economic status, income and education level were taken as independent variables and a questionnaire consisting of 42 questions was applied to sample group. In the questionnaire, one open-ended question was also added to ask sample group as ?What do you recommend to young people to stay away from crime?? in order to utilize from experiences of criminals as proposals for crime prevention measures.According to the results of the study, education level of crimals and their famlilies are low. Offenders are from poor and crowded families who are among low income group according to economic condition. Most crimes are murder and theft. It was determined that there aer people committed crimes in the environment and families of offenders. It was seen that people who migrate from where they live tend to crime in result of they encounter a difference between between their expectations and what they encountered. All these results support our general hypothesis of ?socio-economic factors push individuals into crime`.Key Words: Crime, Crime Economy, Models of Crime Economy, Socio-Economic Factors.