Bafra kırsal konut mimarisi

Abstract

Bafra, Samsun iline bağlı bir ilçedir. Aynı zamanda Türkiye'nin en önemli ve büyük ovalarından biri olan Bafra, Kızılırmak Nehri'nin kıyısında kurulmuş ve gelişim göstermiştir. Şehir merkezi ve Derbent Barajı ile Karadeniz arasında uzanan Kızılırmak boyunca yerleşmiş köyler düz ve engebesizdir. Ancak şehrin güneyi dağlık ve yükseltiye bağlı yerleşimler olan köylerden oluşmaktadır. Tarihi gelişim çizgisi M.Ö. başlayan Bafra tarihin her döneminde önemini korumuştur. Bu çalışmada daha önce hakkında hiçbir çalışma yapılmamış Bafra köy evleri incelenmiştir. Bafra merkez ve ova köylerinde geleneksel konut sayısındaki hızlı düşüş ve yok oluş konuyu ivedi bir şekilde ele almayı gerektirmiştir. Bu kapsamda geleneksel konutların hepsi Bafra'nın güneyinde ve ağırlıklı olarak yükseltiye bağlı yerleşimlerde tespit edilmiştir. Çalışmada her konuta bir katalog numarası verilerek tablo ile detaylı bir künye oluşturma yoluna gidilmiştir. İncelenen ve ölçüsü alınan konutların çizimleri yapılarak çalışmaya dâhil edilmiş, bu çizimler fotoğraflarla desteklenmiştir. Daha sonra katalogdaki bilgiler başlıklar halinde ve detaylı olarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme esnasında Anadolu'daki diğer geleneksel konutlarla benzer ve farklı yönleri itibariyle karşılaştırma yöntemine gidilmiştir. Çalışılan konutlar Türk konut mimarisi içerisinde kabul edilen ve Anadolulu özelliğini yitirmemiş konutlardır. Gerek yapım sistemi gerekse plan özelliği açısından benzerlikler tespit edilse de, ücra Bafra köylerinde karşılaşılan sofa çıkmaları bu konutlarda işlevselliğin yanı sıra estetik arayışın da bir göstergesidir. İncelenen konutlar süsleme açısından sade tutulmuştur. Fakat bazı konutlardaki ahşap işçiliği bölgede işinin ehli ustaların varlığına işaret etmektedir. Tespit edilen evler genellikle iki katlı ve ek yapıları itibariyle de köy evleridir. Karadeniz bölgesinin karakteristik özelliği olan ahır-konut birlikteliği Bafra kır konutlarında da tespit edilmiştir. Bafra kır konutlarında malzeme açısından tüm örneklerle karşılaşılmıştır. Özellikle ağacın bol olduğu ormanlık dağ köylerinde hatırı sayılır ahşap konut tespit edilmiştir. Ahşap, ahşap çatma, tuğla ve taş konut örnekleri değerlendirme açısında da çeşitlilik sunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Bafra, Kırsal Mimari, Köy Evi, Geleneksel, Ev

Bafra is a district of Samsun province. At the same time Turkey's most important and one of the great plains of Bafra, founded on the banks of the Red River and showed development. The villages along the Kızılırmak, which lies between the city center and Derbent Dam and the Black Sea, are flat and rough. However, the south of the city consists of villages with mountainous and altitude settlements. Historical development line BC. Bafra started to keep its importance in every period of history. In this study, Bafra village houses have not been studied before. The rapid decline in the number of traditional dwellings in the central and lowland villages of Bafra required disappearance. In this context, all of the traditional residences have been identified in the south of Bafra and mainly in altitude-related settlements. In the study, a catalog number was given to each residence and a detailed imprint was made with the table. Drawings of the examined and measured houses were included in the study and these drawings were supported by photographs. Later, the information in the catalog was evaluated in titles and in detail. During this evaluation, a comparison method was used in terms of similar and different aspects with other traditional houses in Anatolia. The studied houses are the ones that are accepted within the Turkish housing architecture and have not lost their Anatolian characteristics. Although similarities are determined in terms of both the construction system and the plan feature, the bay window encountered in remote Bafra villages are an indication of aesthetics seeking as well as functionality in these houses. The studied houses are kept simple in terms of decoration. However, woodworking in some houses indicates the presence of skilled craftsmen in the region. The determined houses are generally two-storey and rural in terms of their additions. The barn-house coexistence, which is the characteristic feature of the Black Sea region, has also been determined in Bafra country houses. All samples were encountered in Bafra country houses in terms of materials. A considerable wooden dwelling has been identified especially in forested mountain villages where the tree is abundant. Examples of wood, wooden roof, brick and stone houses also offer diversity in terms of evaluation.Key Words : Bafra, Rural Architecture, Village Home, Traditional, Home