İki Kazak cenknâmesi: ``Aziret Alidıñ Soğısı`` ve ``Üşbüv Qissa Zeñgir Jühüd`` (metin-inceleme)

Abstract

Cenknâmeler Türk-İslam tarihinde mezhep, boy, kavim farkı gözetmeksizin önemli yer tutan edebî ürünlerdir. Türkler İslamiyet'e girdikten bir süre sonra oluşturulmaya başlanan bu edebî eserler, halkta birliktelik yaratma, millî bir tarih şuuru oluşturma gibi toplumsal vazifeler üstlenmiştir. Bu yüzden de genellikle halkın anlaması için sade bir dille yazılmıştır. Bu eserler de Hazret-i Ali'nin düşmanları genellikle gayr-i Müslim halklar olmakla birlikte bazen de dev, cin gibi olağanüstü varlıklar olmuştur. Yapılan bu çalışmada Kazakistan'da son dönemlerde yazıya geçirilmiş destanlardan ikisi incelenmiştir ki bu iki destanda da Hz. Ali'nin mücadele içinde bulunduğu kişiler gayr-i Müslim halk ve onların yöneticileridir. İncelenen destanlar cenknâmelerin bariz örnekleri olup bu destanlarda Hz. Ali iyilerin dostu, zalim gayr-i müslimlerin düşmanı olarak gösterilmiş ve Hz. Ali'nin onlarla olan çetin mücadelesi anlatılmıştır. Bu destanlarda aynı zamanda toplumsal olaylar da anlatılmış ve sahabelerin bir kısmına da yer verilmiştir. Bu destanların çalışılmasının amacı farklı coğrafyalarda bulunan iki ülke arasında kültürel bir bağ oluşturmak, bir köprü görevi üstlenmektir

Cenknâmeler are the literary products that have an important place in the history of TurkishIslamic sects, tribes and tribes. These literary works, which were started to be created after the Turks entered Islam, undertook social duties such as the creation of unity in the people and the creation of a national history of consciousness. For this reason, it is written in plain language for the public to understand. In these works, the enemies of Hazrat Ali were generally non-Muslim peoples and sometimes there were extraordinary beings such as giant and gin. In this study, we will examine two of the epics that have been written in Kazakhstan in recent times. Ali's fighters are non-Muslim people and their rulers. The epics we examined are the obvious examples of the cenknamas and they are the Hz. Ali's friends, the cruel non-Muslims were shown as the enemy and the Prophet. Ali's tough struggle with them is explained. In these epics, social events were also described and some of the Companions were included. Our aim in this epic work is to establish a cultural link between the two countries in different geographies and to undertake a bridge.