Vista: A Visual interactive method for solving mcdm problems

Abstract

Özet VISTA: ÇOK AMAÇLI KARAR VERME PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜNDE GÖRSEL ETKİLEŞİMLİ BİR YÖNTEM Aslıhan Tabanoğlu Endüstri Mühendisliği Yüksek Lisans Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Halim Doğrusöz Eylül 1994 Bu tezde Çok Amaçlı Karar Verme Problemlerinirtin çözümünde, yargı kullanımının gereği dikkate alınarak, VISTA (Visual Interactive Sequential Tradeoffs Algorithm - Görsel Etkileşimli Ardışık Değiş-Tokuş Algoritması) adını verdiğimiz pratik ve etkileşimli bir algoritma geliştirilmiş, ve karar vericinin (KV) yargı kullanımına hizmet edecek bir Karar Destek Sistemi tasarlanmıştır. Algoritma seçilmiş bir ana amaç fonksiyonunu diğer amaç fonksiyonlarının değerlerini tatminkar (satisficing) düzeylerde tutma kısıtlarını sağlayarak en iyiler. Bu kısıtlar arasından seçilen birinin sağ tarafı parametrize edilerek ve en iyilenen amaç fonksiyonunun değişen değerleri bu parametre üzerinde çizilerek, bir değiş-tokuş eğrisi oluşturulur. KV'den beklenen, bu değiş-tokuş eğrisi üzerinde bir nokta, yani bir uzlaşık çözüm belirlemesidir. Bu seçim, paremetrize edilen amaç fonksiyonu için bir tatminkar değer belirler. Bundan sonra diğer bir kısıtın sağ tarafı parametrize edilir ve benzer işlemler tekrarlanır vb. Bu süreç, KV'yi tatmin eden bir çözüme ulaşıncaya veya belirli diğer bir kriteri sağlaymcaya kadar sürer. Sisteme KV'nin yargısını kullanmayı kolaylaştırıcı marjinal ikame eğrisi, üçlü karşılaştırma eğrileri, yakınsama eğrileri, ve ivalgoritmaya başlama ve bitirme için yol gösterici öğeler konmuştur. Algoritma, yöntemin işlerliğini göstermek amacıyla, iki örnek problem üzerinde uygulanmıştır. Algoritma ve yöntemin bütününün geçerliği kanıtlanmıştır. Anahtar Sözcükler: Çok Amaçlı Karar Verme, Karar Destek Sistemleri, Görsel Etkileşimli Yöntem.

Abstract VISTA: A VISUAL INTERACTIVE METHOD FOR SOLVING MCDM PROBLEMS Aslıhan Tabanoğlu M.S. in Industrial Engineering Supervisor: Prof. Dr. Halim Doğrusöz September 1994 In this thesis, recognizing the need of interaction with DM (Decision Maker) in solving MCDM (Multiple Criteria Decision Making) problems, a practical interactive algorithm called VISTA (Visual Interactive Sequential Tradeoffs Algorithm) is developed, and a DSS (Decision Support System) is designed to assist DM to use judgement effectively. The algorithm operates by successively optimizing a chosen objective function while the remaining objectives are converted to constraining objectives by setting their satisficing values, one of which is parametrically varied. By plotting the maximum value of the main objective function versus the parameter varied, a tradeoff curve is constructed between the optimized and the parametrized objective, while assuring constraining objectives (satisficing values guaranteed). This tradeoff curve is presented to the DM, and the DM is asked to choose a compromise solution between these two objectives. This chosen point is used as the new satisficing value of the parametrized objective, and a new tradeoff curve is generated by parametrizing another constraining objective function's right hand side and so on. This interactive procedure is continued until the DM is satisfied with the current decision or some other termination criterion is met. Special features to facilitatethe DM's judgement (MRS (Marginal Rate of Substitution) Curve, Multiple Comparison Plots, Convergence Plots), and the start and the termination (Start, Terminate, a Hybrid Approach) of the algorithm are provided. Two example problems are worked out with VISTA to demonstrate the practicality of the algorithm. The model and the entire procedure are validated. Keywords: Multiple Criteria Decision Making, Decision Support System, Visual Interactive Method. m