Çaylak Dergisi (1876-1877)

Abstract

Birinci dönem Türkçe karikatür mizah dergileri diğer adıyla Tanzimat Dönemi Türkçe karikatür mizah dergileri 1870-1877 yılları arasında yayınlanmıştır. Bu dergiler arasında yer alan Çaylak Dergisi 1876-1877 tarihlerinde toplam 162 sayı olarak çıkarılmıştır. Dergi Osmanlı Devleti hükümdarları Abdülaziz, V. Murad ve II. Abdülhamid dönemlerinin belli zaman dilimlerinde yayınlandığı için önemlidir. Çaylak Dergisi'nin karikatürleri dönemin sosyal ve siyasi hayatını yansıttığı için ayrı bir öneme de sahiptir. Fakat Çaylak Dergisi'nin litografi tekniğiyle basılan karikatürleri hiçbir bilim dalı tarafından tam olarak tasnif edilmemiş ve sanat tarihi bilimi bakış açısıyla değerlendirilmemiştir. Bu doğrultuda Çaylak Dergisi'nin karikatürleri konularına göre sınıflandırılarak, karikatür seslendirme metinleri Eski Türkçeden günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Yanı sıra derginin karikatürleri, birinci dönem Türkçe karikatür dergileri ve dönemin Avrupalı karikatür dergilerinin belli bir kısmı ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla dergide yayınlanan karikatürlerde dönemin Türkçe ve Avrupalı dergilerinde ortak işlenen konular ve tiplemeler tespit edilmiştir. Ayrıca Çaylak Dergisi'nin karikatür sanatçısı Ali Fuad Bey'in birinci dönem diğer Türkçe karikatür dergilerinde de eserler ürettiği ve İngiliz Punch Dergisi'nin karikatür çalışmalarından esinlemeler ile birebir kopyalamalar da yaptığı sonucuna varılmıştır. Punch Dergisi sanatçılarının da Ali Fuad Bey'in karikatür çalışmalarından esinlemeler yaptığı tespit edilmiştir. Birinci dönem Türkçe karikatür dergilerinde eserler üreten karikatür sanatçıların belli bir sanatçı grubundan oluştuğu, bu dönem dergilerinde bu sanatçı grubunun dergi ayrımı gözetmeden eserler ürettiği tespitine ve bu dönem karikatür sanatçılarının çizimlerinde sözlü geleneğe dayalı olan Karagöz-Hacivat gölge oyunu tiplemelerin sıklıkla betimlendiği sonucuna ulaşılmıştır.

First period Turkish cartoon humour magazines, also known as Tanzimat Reform Era Turkish cartoon magazines, were published between 1870-1877. Çaylak Magazine, which is among these magazines, was published as a total of 162 issues between 1876-1877. The magazine is important as it was published in a certain time periods of Ottoman Empire rulers; Abdülaziz, V. Murad, II. Abdülhamid. The caricatures of Çaylak Magazine also have a particular significance since they reflect the social and political life of the period. However, the caricatures of Çaylak Magazine, which were printed by lithography techniques, had not been fully sorted out by any disciplines and assessed from the perspective of science of art history. Accordingly, in this study, the caricatures of Çaylak Magazine were classified according to their topics, and caricature voice readouts were translated from Old Turkish to today's Turkish. In addition, the cartoons of the magazine were evaluated by comparing them with a certain part of first Turkish cartoon magazines and European cartoon magazines of the period. Therefore, in the caricatures, published in the magazine, common topics and type castings were identified in Turkish and European magazines. Moreover, it was concluded that Mister Ali Fuad, cartoon artist of Çaylak Magazine, both produced works in first period other Turkish magazines and made exact same copies with inspirations from the cartoon works of British Punch Magazine. It was determined that the artists of Punch Magazine were also inspired by the cartoon works of Mister Ali Fuad. It was inferred that cartoon artists producing works in first period of Turkish magazines consist of a certain group of artists and this group of artists produced works without distinction of any magazines in this period as well as it was ascertained that in the drawings of cartoon artists of this period, the type castings of Karagöz-Hacivat shadow play, which are based on oral tradition, were often described.