Türkiye`de yeme içme alışkanlıklarının kuşaklara göre değişimi

Abstract

Yeme içme alışkanlıkları bireylerin bedensel ve zihinsel sağlıklarını etkilemesi bakımından yirmi birinci yüzyılda tüm dünya ülkelerinde üzerinde son derece önemle durulan konulardan biridir. Ancak bu konuda literatür incelendiğinde kuşakların yeme-içme alışkanlıkları ve alışkanlıklarındaki değişim düzeyleri ile ilgili çok az çalışma olduğu görülmektedir. Bu nedenle bu çalışmada kuşaklar arasındaki yeme-içme alışkanlıklarında değişim olup olmadığı, değişim var ise değişime sebep olan faktörlerin neler olduğunun ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışma ile Baby Boomer, X, Y ve Z kuşakları arasındaki yeme-içme alışkanlıklarındaki değişimlerin boyutları araştırılarak kuşaklar arasındaki değişimlere sebep olan demografik, duyusal, bilişsel, sosyal, psikolojik ve ekonomik faktörler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Türkçe olarak hazırlanan araştırma anketi üç bölümden oluşmaktadır. Anket formunun birinci bölümünde katılımcıların demografik özelliklerini (yaş, cinsiyet, gelir, eğitim düzeyi, medeni durumu vb.) belirlemeye ilişkin sorular; ikinci bölümünde yeme-içme alışkanlıklarını belirlemeye yönelik sorular; üçüncü bölümünde ise katılımcıların kişilik özelliklerini belirlemeye yönelik sorular yer almıştır. Araştırmanın örneklemi içerisinde olan Türkiye'de İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması Düzey-2 de yer alan 26 alt bölgede yaşayan Baby Boomer, X, Y ve Z kuşağında yer alan toplam 1560 bireye 2018 yılı Eylül-Aralık ayları içerisinde anket uygulanmıştır. Baby Boomer, X, Y ve Z kuşağı içerisinde yer alan bireylerin demografik özellikleri tespit edilerek, yeme-içme alışkanlıklarını saptamak amacıyla değişkenler arasında ilişki olup olmadığını test etmek için Korelasyon ve Regresyon analizleri, grup ortalamaları arasında farklılık olup olmadığını test etmek için ANOVA (tek yönlü varyans analizi) uygulanmıştır. Ayrıca yeme-içme alışkanlıklarındaki farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu saptamak amacıyla Post-Hoc analiz yöntemi olarak Tukey HSD testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda kuşakların yeme-içme davranışları, kuşaklar arasındaki yeme-içme davranışlarındaki farklılıklar, tükettikleri öğün sayıları, öğün atlama durumları, öğünlere göre en çok tükettikleri yiyecek- içecek grupları, evde yemek yeme durumları, ev dışında yemek yeme durumları, yiyecek- içecek tercihlerini etkileyen faktörler ile ilgili bulgular elde edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda; kuşaklar arasında öğünlerde tükettikleri yiyecek ve içecekler açısından farklılıklar olduğu, yiyecek seçimlerini etkileyen faktörlerin farklılık gösterdiği, özellikle yiyecek seçiminde ve tercih edilen yiyecek içeceklerde eski kuşaktan yeni kuşağa doğru sağlıklı yeme-içme alışkanlıklarının düşüş gösterdiği, yeni kuşakta yer alan bireylerin daha sağlıksız ve dengesiz yeme-içme davranışlarında bulundukları tespit edilmiştir. Ayrıca kişilik özellikleri ile yiyecek seçimleri arasında farklılıklar olduğu bulunmuştur. Elde edilen bulgulara göre kuşakların beslenme örüntüleri ortaya çıkarılmıştır.

Today, eating and drinking habits are one of the overemphasized subjects in every country in the World in the sense that they affect physical and mental health of individuals. However, when the literature is examined, it can be seen that there is limited study about eating and drinking habits and level of variation in habits among generations. Thus, in this study it is aimed to determine if there are any variations in eating and drinking habits of different generations and the factors causing these variations. Demographic, sensory, cognitive, social, psychological and economic factors causing variations in eating and drinking habits of different generations are aimed to ascertain in this study by examining the extent of variations among Baby Boomers, X, Y and Z generations. Survey form is used in this study as data collection tool. Research survey prepared in Turkish, consists of three parts. In the first part of the survey form, there are questions towards determining the demographic characteristics (age, sex, level of income and education, marital status) of participants, and in the second part, there are questions about their eating and drinking habits, and in the third part there are questions towards determining personality traits of participants. Survey is conducted on 1560 individuals in research sample who are from Baby Boomer, X, Y and Z generations and live in 26 sub-regionals in Level-2 of Nomenclature of Units for Territorial Statistics in Turkey between September and December 2018. Correlation and regression analyses are performed in order to test if there are any associations between variables with the purpose of determining eating and drinking habits by identifying demographic characteristics of individuals from Baby Boomer, X, Y and Z generations while ANOVA (one-way analysis of variance) analysis is carried out in order to test if there are any differences in ensemble averages. Furthermore, Tukey HSD test is used as Post-Hoc analysis method to establish among which groups variations exist. As a result of the research, findings on factors affecting eating and drinking behaviors, variations in eating and drinking behaviors among generations, number of meals, meal skipping status, most consumed food and beverage groups according to meals, eating at home situations, eating out situations, and food and beverage preferences are obtained. In consequence of analyses performed, it is determined that there are differences in terms of consumed foods and beverages among generations, and factors affecting their food preferences alter, while healthy eating and drinking habits are on decline among new generations when compared to old generations in terms of preferred foods and beverages, and individuals from new generations have unhealthier and unstable eating and drinking behaviors. Besides it is found that there are differences between personality traits and food choices. Nutrition patterns are revealed based on the findings obtained.