Osmanlı yazarlarına göre Kanuni Sultan Süleyman Dönemi Osmanlı- Safevi ilişkileri (1533-1555)

Abstract

Kanuni Sultan Süleyman'ın saltanatı sırasında ve Osmanlı döneminin sonraki yıllarında, Sultan Süleyman döneminin siyasi, askeri tarihini içeren birçok eser kaleme alınmıştır. XVI. Yüzyılın ilk dönemlerinde başlayan Osmanlı- Safevi ilişkileri, yıllar içinde büyük bir mücadeleye dönüşmüş ve pek çok Osmanlı kaynağında bu iki devletin ilişkilerine genişçe yer verilmiştir. Bu tezde, Kanuni Sultan Süleyman döneminin 1533-1555 yılları arası Osmanlı- Safevi siyasî ve askerî ilişkileri, bazı Osmanlı vakayinameleri ve yakın dönemde yazılan Osmanlı-Safevi ilişkilerine dair belli başlı eserler mukayese edilerek bir kritik çalışması hazırlanmıştır. Bu tezin ilk bölümünde Osmanlı yazarlarının, eserlerini hangi siyasî ortamda ele alındığının daha iyi aktarılabilmesi için, öncelikle Osmanlı- Safevi ilişkilerinin nasıl başladığına dair; genel olarak Safevilerin ortaya çıkışı ve Safevi Devleti'nin kuruluşuna yer verilecektir. Diğer üç bölümü ise, tezin temelini oluşturan Sultan Süleyman'ın Safeviler üzerine üç büyük seferi oluşturacaktır. Bu çerçevede, bahsedilen dönemde Osmanlı Devleti'nin ve Safevi Devleti'nin birbirlerine karşı kaynaklarda nasıl bir politika izlediği; hangi Osmanlı yazarlarının bu dönem hakkında bilgiler sunduğu; bu yazarların Osmanlı Devleti'nin Safeviler ile ilişkilerine dair görüş ayrılıklarının neler olduğu ve tarihsel gerçekliği ne ölçüde yansıttıkları hususundaki sorulara bu tezde cevap aranmıştır.

During the reign of Kanuni Sultan Süleyman and in the later years of the Ottoman period, many works have been written including the political, military history of the Sultan Süleyman at the period. That beginning in the early XVI. Century the Ottoman- Safevid relations, has turned into a great struggle over the years and the relations of two states broadly contains in many Ottoman sources. İn this thesis, including Ottoman- Safevid political, military relations between 1533-1555 years prepared a consideration study by comparison some Ottoman chronicles and some sources about Ottoman- Safevid relations written recently. İn the first part of this thesis, primarily written emergence of the Safevids and foundation of the Safevid State for better express of the Ottoman authors how political environment written works. The other three parts constitute -basis of thesis- of the Sultan Süleyman three voyage intended for Safevids. As a result, in this thesis searched for an answer; in sources Ottoman Empire and Safevid State against each other what kind of pursue a policy, which Ottoman authors written about this period, about Ottoman- Safevid relations of this Ottoman authors divergence and their to what extent reflect historicity.