Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde vergilendirme yetkisi ve değerlendirilmesi

Abstract

Vergilendirme yetkisi, halkı temsil eden organlar tarafından kullanılan, devletin egemenlik hakkından kaynaklanan asli bir yetkidir. Bu yetkinin kullanımı her ülkenin içinde bulunduğu siyasi otoriteye göre değişmektedir. Vergilendirme yetkisi, mutlak monarşi ile yönetilen ülkelerde tek kişi tarafından kullanılmakta, meşruti yönetimlerde bu yetki şahıslar yanında bir kurul veya seçkinlerden oluşturulmuş bir organ tarafından kullanılmakta, demokratik toplumlarda ise bu yetki, halkın seçtiği temsilciler aracılığıyla ifa edilmektedir. Vergilendirme yetkisi, insan haklarının gelişimi ve demokratik yönetimlerin ortaya çıkması açısından çok önemlidir. İlk toplumsal hareketler yüksek vergilerden bunalan toplumların daha adil ve şeffaf bir vergi mevzuatı istemesi sonucu ortaya çıkmıştır. Vergilendirme yetkisinin kaynağını oluşturan temsilsiz vergi olmaz ilkesi, bu toplumsal hareketlerin en doğal sonucudur. Demokratik toplumlarda halkı temsil eden yasama organı, vergilendirme yetkisini de kullanan asli organdır. Vergilendirme yetkisinin temel dayanağı olan Anayasanın 73. maddesi, yasama organını mali yükümlülükler koymakta tek organ olarak belirlemiştir. Anayasanın 73/4 maddesi ise; vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir, denilmek suretiyle Cumhurbaşkanına da vergilendirme yetkisi tanımıştır. Türkiye, demokratik bir devlet olması sebebiyle, vergilendirme yetkisi anayasa tarafından yasama organına verilmiş ancak yasama organının çizdiği sınırlar içerisinde kalmak şartıyla yürütme organı olan Cumhurbaşkanına da sınırlı bir vergilendirme yetkisi tanımıştır. Cumhurbaşkanının kullanacağı vergilendirme yetkisi dayanağı anayasa olan, sınırlı bir yetkidir.

Taxing power is a primary power arising from the state's right to sovereignty, exercised by bodies representing the public. The exercise of this power varies according to the political authority of each country. Taxing power is exercised by one person in countries governed by absolute monarchy, in limited governments, this power is exercised by a board or an elite body and in democratic societies this power is exercised through the representatives elected by public. Taxing power is very important for the development of human rights and the emergence of democratic governments. The first social movements emerged as a result of societies, who were overwhelmed by high taxes, demanding a more just and transparent tax legislation. The principle of taxation without representation, which is the source of taxation authority, is the most natural result of these social movements. The legislative body that represents the people in democratic societies is the principal body that also uses taxing power. Article 73 of the Constitution, which is the primary source of taxing power, has determined the legislature as the only body to impose financial obligations. In Turkey, because it is a democratic state, the taxing power is given to the legislature by the Constitution, but as the executive body, the President of the Republic is also authorized with a limited taxing power and condition to remain within the limits drawn by the legislature. The taxing power to be exercised by the President of the Republic is a limited power that has been prescribed by the Constitution.