Kestanbol (Çanakkale) civarındaki su, toprak ve granit örneklerinde doğal radyoaktivitenin belirlenmesi

Abstract

KESTANBOL (ÇANAKKALE) CİVARINDAKİ SU, TOPRAK VE GRANİT ÖRNEKLERİNDE DOĞAL RADYOAKTİVİTENİN BELİRLENMESİ ÖZET insanlar ve diğer canlı organizmalar açısından, çevredeki hava, su ve topraktaki radyoaktivite seviyelerinin saptanması önemlidir. Bu Yüksek Lisans Tez çalışmasının amacı, Ezine-Kestanbol civarından alman granit, toprak ve su örneklerinde radyoaktivite seviyelerinin belirlenmesidir. Bu amaçla bölgedeki farklı yerleşim alanlarından yedi su ve dokuz toprak örneği toplanmıştır. Granit örnekleri Ezine-Kestanbol bölgesinde bulunan dört farklı parke taşı ocağından alınmıştır. Dış gama radyasyon alanının belli başlı kaynaklan 238U, 232Th ve bunların bozunum ürünleri ile K' dır. Radyoaktif çekirdeklerden yayınlanan gama radyasyonunun havadaki absorblanmış doza katkısı bölgesel jeolojiye bağlı olarak değişmektedir. Granit gibi volkanik kayaçlar, kireçtaşı gibi sedimenter kayaçlardan daha büyük konsantrasyonda radyoaktif element içermektedir. Granitik kayaçlann bir miktar 238^ 232^ ye bmuiajjjj bozunum ürünlerini içerdiği saptanmıştır. insan yaşamındaki öneminden dolayı, su kalitesinin mutlaka kontrol edilmesi gerekmektedir. Doğal sular oldukça değişik konsantrasyonlarda alfa ve beta yayan izotoplar içermektedir, insanlar tarafından tüketilmeleri halinde doğal kaynaklardan alınan doza katkıda bulunmaktadır. Alfa parçacığı yayan radyonüklitler, tüketilmesi durumunda en tehlikeli olanlardır. Çalışma bölgesinden alınan örneklerde doğal radyoaktivite seviyesinin ölçülmesi için düşük seviyeli (low-level) radyoaktivite ölçüm tekniği kuUanılmıştır. Örnek hazırlama ve radyoaktivite seviyelerinin ölçümü Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi' nde Sağlık Fiziği Bölümü sayım laboratuarı' nda yapılmıştır. Su örneklerindeki toplam alfa ve toplam beta radyoaktivite ölçümlerinde gaz akışlı orantılı sayıcı kuUanılmıştır. Granit ve toprak örnekleri gama spektroskopi tekniği ile analiz edilmiştir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar uluslararası tavsiye edilen değerlerle karşüaştinlmıştır. ıx

DETERMINATION OF NATURAL RADIOACTIVITY IN WATER, SOIL AND GRANITE SAMPLES AROUND KESTANBOL (ÇANAKKALE) REGION SUMMARY It is important to determine the radioactivity levels in environmental surroundings like air, water and soil for human beings and other living organisms. The aim of this MSc. Thesis is to determine the level of radioactivity in granite, soil and water samples taken from Ezine-Kestanbol region. For this purpose, seven water and nine soil samples were collected from different settlement areas in this region. Granite samples were taken from four different paving stone quarries, which are located at Ezine-Kestanbol region. The major sources of external gamma radiation are 238U, ^^Th and their decay products and 40K. The contribution to absorbed dose in air external gamma radiation emitting from radionuclides change depending on local geology. Igneous rocks e.g. granite have a greater concentration of radioactive elements than sedimentary rocks e.g. limestone. Granite rocks have been found to contain some amounts of 238U, 232Th and their decay daughter products. Due to importance of water for human life, its quality must be strictly controlled. Natural waters contain several alpha and beta emitting isotopes in widely varying concentrations. When ingested by humans they contribute to the dose due to natural sources. Alpha-particle emitters are the most dangerous radionuclides in case of ingestion. Low-level radioactivity measurement technique has been carried out in order to measure the natural radioactivity in the samples taken from study area. Sample preparation and counting procedures were realized in Çekmece Nuclear Research and Training Center (ÇNAEM), Department of Health Physics counting laboratory. Gas flow proportional counter was used for gross alpha and gross beta radioactivity measurements in the water samples. Granite and soil samples were analyzed by using gamma spectroscopy technique. The results obtained in this study were compared with the international recommended values.