Sınıf öğretmeni ve sınıf öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik metaforik algılarının incelenmesi

Abstract

Eğitimin önemi yaşamın her alanında kendini hissettirmekte ve eğitim alanında yapılan çalışmalar artmaktadır. Toplumu oluşturan fertlerin birbirlerinden farklı olması fertlere verilecek eğitimin de bireyselleştirilmesini gerektirmektedir. Bu noktada eğitim faaliyetlerinin uygulayıcısı olan öğretmenlerin rolü şüphesiz çok önemlidir. Bu nedenle sınıf öğretmeni adaylarının ve sınıf öğretmenlerinin özel eğitime yönelik algılarını ortaya koymayı amaçlayan bu araştırmaya gerek duyulmuştur. Araştırma, nitel araştırma tekniklerinden olgubilim deseniyle yürütülmüştür. araştırmanın örneklemini 2015-2016 eğitim öğretim yılında Amasya il merkezindeki okullarda eğitim veren toplam 70 sınıf öğretmeni ve aynı dönemde Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Eğitimi anabilim dalında öğrenim görmekte olan 3. ve 4. sınıf toplam 150 sınıf öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından düzenlenen ve iki kısımdan oluşan `Özel Eğitime Yönelik Yapılandırılmış Görüşme Formu` kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle analiz edilerek yorumlanmıştır. Elde edilen bulgularda öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının özel eğitimle ilgili algılarını ortaya koyan metaforlar aile, ihtiyaç, bitki, yoksunluk, tedavi, eğitim, zanaat, sanat, bir yaşam şekli, rehber ve bakım olmak üzere 10 kategori; özel eğitime ihtiyacı olan çocukla ilgili olan metaforlar sanat, yoksunluk, bitki, potansiyel sahibi, sıradışı ve muhtaç olmak üzere toplam 6 kategori altında toplanmıştır. Elde edilen bulgular ışığında sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerin özel eğitimle ilgili algılarının özel eğitim dersi alıp almamaya; hizmet yılı ve cinsiyet faktörlerine göre dağılımları incelenmiş ve özel eğitim ve özel eğitime ihtiyacı olan çocukla ilgili algıların cinsiyete ve özel eğitim dersi alıp almamaya göre farklılaştığı anlaşılmıştır. Araştırmada sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının özel eğitimle ilgili farkındalık düzeylerini artırılabilmesi için özel eğitimle ilgili hizmet içi programlar hazırlanması ayrıca öğretmen eğitimi süresince özel eğitimle ilgili ders saatlerinin artırılması ve uygulamaya yönelik etkinliklerin düzenlenmesi önerilmiştir.

The importance of education is felt in every aspect of life and studies in the field of education are increasing. The fact that the constituents of the society are different from each other requires the individualization of the education to be given to the individuals. At this point, the role of teachers who are practitioners of educational activities is undoubtedly very important. For this reason, this study aimed to reveal the perceptions of classroom teacher candidates and classroom teachers towards special education. The study was conducted through qualitative research techniques with phenomenology design. The sample of the study is a total of 70 classroom teachers who provide education in the schools in Amasya province center during the 2015-2016 academic year and 150 class teacher candidates in the 3rd and 4th class which are studying in the department of Elementary Education of Amasya University Education Faculty during the same period. In the study, as a means of collecting data, the `Metaphor for Special Education Questionnaire`, which was organized by researchers and consisted of two parts, was used. The data obtained in the study were analyzed and interpreted by the content analysis technique. In the findings, the metaphors that reveal the perceptions of the teachers about the special education are collected under the categories. Metaphors created for special education include nine categories of nursing, need, plant, deprivation, treatment, education, craft, a life style and guide; metaphors related to children who need special education have been collected under 6 categories as art, deprivation, plant, potential owner, extraordinary and needy. In the light of findings, the perceptions of classroom teacher candidates and teachers about special education were analyzed according to the years of service, gender and whether receiving special education course factors it was understood that the perceptions related to children with special education and special education were changed according to sex and wheter receiving special education course. In order to increase the awareness level of special education teachers and class teacher candidates in the study, it is proposed to prepare in-service programs related to special education, and to increase the number of lesson hours related to special education during the teacher education and to organize activities for implementation.