Avrupa Birliği enerji iç piyasasına yönelik düzenlemeler kapsamında fiyatlandırma sistemlerinin uyumu

Abstract

Avrupa Birliği 1996 yılından bu yana enerji iç piyasasının oluşturulmasına ve kurumsallaştırılmasına çalışmaktadır. Sürecin temel hedefleri; tüketicilerin diledikleri tedarikçiden doğal gaz ve elektrik temin edebilmesi, dilediğinde tedarikçisini değiştirebilmesi, tedarikçilerin serbestçe toptan veya perakende pazarına girebilmesi, artan rekabetle birlikte sunulan hizmetin kalitesinin artması ve enerjinin mümkün olan en ucuz şekilde temin edilebilmesidir. Enerji iç piyasasının oluşumu bir süreçtir. Piyasaların entegre olduğunun en önemli göstergesi fiyatlar ve fiyatlandırma sistemleri arasındaki uyumdur. Bu çalışmada, seçilmiş AB üyesi ülkelerin fiyatlandırma sistemleri ve aralarındaki farklılıklar ile birlikte Türkiye'nin durumu incelenmiş, fiyat yapıları arasında halen önemli farklılıklar olduğu görülmüştür. Bu farkın oluşmasında başlıca neden ülkelerin serbestleşmede farklı ilerlemeler kaydetmeleri ve ortak pazara entegrasyon yolunda ilerlerken dikey entegre olmuş tekelci enerji şirketi yapılanmalarını ayrıştırma konusunda zorluklar yaşamalarıdır. Bunun dışında, birincil enerji arzı ve elektrik enerjisi üretiminde farklı kaynakları öne çıkarmaları, kaynak ve tedarik yolları çeşitliliği ile enerjide dışa bağımlılık oranlarının farklı olması gibi durumlar da Avrupa ülkelerinin fiyat ve fiyatlandırma sistemleri arasında farklar bulunmasının diğer önemli nedenleri arasındadır. Türkiye için bu etkenlerin dışında vergi politikalarının çok farklı olması AB ile arasında ayrıca bir uyumsuzluğa yol açmaktadır. Tam serbestleşmeye gidilerek kaynak tedarik yolları ile kaynak çeşitliliğinin artırılması ve vergi politikalarının AB ile uyumlaştırılmasının sağlanması önerilmektedir.

From the year 1996 to now on, the European Union efforts for to estanblish and institutionalize the Internal Energy Market. Main aims of the process are; to supply the natural gas and electricity from any supplier which customers claim, giving switching supplier rights to customer when they desire, to provide independenttly access of the suppliers to the wholesale and retail markets which they wish to enter without any barriers, within enhancing competition in the markets and rising the quality of services to customers in market and supply them the cheapest and best quality of energy as possible. Establishing of Internal Energy market is a process, and the best indicator to see the success of this process is the harmonisation of energy prices and price systems. In this paper, the harmonisation of the Energy prices and price systems of the choosen European Countries and the situation of Turkey investigated, and it is seen that there are still important differences about the energy prices and the price systems between European Countries and deeper difference between Europe and Turkey. The main reason for these differentiations are the difference of the degree of liberalisation, distinction of the net energy dependence values, diversity values of various fuel types and the different primary energy import roads. Turkey also has to change its pricing system and should fully liberalize its energy markets to enhance a harmonized system with EU.