Sakarya nehri alt havzasının taşkın riski analizinin uzaktan algılama ve CBS ile belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Sakarya il sınırlarını da içine alan Sakarya Nehri alt havzasındaki taşkın risk analizi, Uzaktan Algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yöntemlerinden faydalanılarak gerçekleştirilmiştir. Risk analizi çalışmasında, Hidrolojik ve Hidrolik Model ile birlikte Çok Kriterli Karar Verme Analiz (MCDA) metodu kullanılmıştır.1999 ve 2006 yıllarına ait Spot uydu görüntüleri kullanılarak havzanın arazi kullanımı ve değişimi belirlenmiştir. 18.09.2005 ve 24.10.2006 tarihlerinde alınan stereo Spot uydu görüntülerinden Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) elde edilmiş ve MCDA metodunda girdi olarak kullanılmıştır.Topoğrafik haritalardan üretilen Sayısal Arazi Modeli (SAM), havzanın akış modeline girdi verisi olarak Hidrolojik ve Hidrolik Modelleme için kullanılmıştır. Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri verilerinin birlikte değerlendirilmesi ile havzanın 5, 10, 20 ve 100 yıllık dönüş aralıklı taşkın debileri hesaplanmış, kanalın geometrik modeli çıkartılmış ve elde edilen verilere göre hidrolik modelleme yapılarak taşkın risk haritaları oluşturulmuştur.MCDA metodunda, havzaya ait fiziksel parametreler kullanılarak Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHY) uygulanmış ve Sakarya Nehri alt havzasında taşkın riski altında olan muhtemel alanlar belirlenmiştir.Uygulanan iki yöntemin karşılaştırması yapılıp sonuçlar değerlendirilmiştir.

In this study, the flood risk analysis of Sakarya River sub basin was evaluated by utilizing the methods of Remote Sensing (RS) and Geographical Information System (GIS). In the risk analysis study, together with the Hydrological and Hydraulic Model, Multi Criteria Decision Analysis (MCDA) method was used.The land use and change detection of the basin was evaluated by Spot satellite images belonging to years 1999 and 2006. The Digital Elevation Model (DEM) was acquired from stereo Spot satellite images taken at dates 18.09.2005 and 24.10.2006 and was used as an input for MCDA method.The Digital Terrain Model (DTM) that was produced from topographical maps, was used as an input for Hydrological and Hydraulic Modeling. By the collaborative evaluation of remote sensing and geographical information system, the flood flows of basin having a return period of 5, 10, 20 and 100 years was calculated, the geometric model of channel was extracted and according to the attained data the flood risk maps were produced by Hydraulic Modeling.In MCDA method, the analytical hierarchical process (AHP) was applied using the physical parameters belonging to the basin and the possible areas under flood risk in Sakarya River sub basin were evaluated.The comparison of the applied two methods was made and results were evaluated.