Deneysel subaraknoid kanama sonrası doku lipid peroxidasyona demir bağlayıcı ajan ve kalsiyum kanal blokörlerinin etkileri

Abstract

31 ÖZET Anevrizmal subaraknoid kanama sonrası ortaya çıkan serebral vazospazm, bu antitenin morbidite ve mortal i tes ini önemli ölçüde arttırır. Nedeni tam bilinmeyen bir olay olan serebral vasospasm, değişik derecelerde ve yaygınlıkta serebral iskemiye yol açarak bu etkiyi yapar. Iskemik nöronal hasar oluşumunda, serbest oksijen radikallerinin etkisiyle olan doku lipid peroxidasyonu ve masif intrasellüler kalsiyum girişinin önemli yeri vardır. Lipid peroxidasyonu aynı samanda vasospasmın nedenleri arasında yer alır. Demir iyonları, serbest radikal oluşumunu katalizleyerek bu mekanizmaya katılır. Serebral vazospazm tedavisinde kullanılan kalsiyum kanal blokörleri, vazodilatör etkinin yanısıra nöronları iskemiye karşı koruyucu etki yaparlar. Nimodipine bu etkileri nedeniyle vazospazm tedavisinde kullanılır. Aynı farmakolojik grupta yer alan bir diğer ajan, Nicardipine 'de halen vazospazm tedavisinde denenmektedir. Bu iki ilacın etkinliklerini karşılaştıran bir çalışma literatürde yoktur. Bir demir bağlayıcı ajan olan Deferoxamine 'in serebral vazospasmı azaltıcı etkisi bilinmektedir. Bu ajanın nöronal dokuyu, iskemiye karşı koruyucu etkisi ise araştırılmamıştır. Bu çalışmada kobaylarda, atlanto-oksipital membran ponksiyonu ile subaraknoid aralığa otolog arteriel kan verilerek deneysel subaraknoid kanama modeli yaratılmıştır. Denek gruplarına akut vazospazm döneminde Nimodipine, Nicardipine ve Deferoxamine verilmiştir. Deneklerin serebral korteks ve hippokampus- bazal ganglion doku örneklerinde doku lipid peroxidasyon miktarı ölçülmüştür. Bu yöntemle, akut vazospazm sırasında oluşan nöronal iskemiye karşı Nimodipine, Nicardipine ve Deferoxamine 'in koruyucu etkileri araştırılmıştır. Çalışma sonunda, Nicardipine 'in doku lipid peroxidasyonu, Nimodipine 'e oranla daha belirgin azalttığı saptanmakla birlikte aradaki fark istatistik olarak anlamlı bulunmamıştır. Deferoxamine kortikal dokuda lipid peroxidasyonu anlamlı derecede düşürürken bazal bölgede neredeyse hiç etkili olmamıştır. Bu farkın bazal bölgede yetersiz per f üz yon sonucu olduğu düşünülebilir. Sonuç olarak kalsiyum kanal blokörlerinin etkili nöronal koruyucu işlevleri olduğu söylenebilir. Deferoxamine bu yönden daha etkili bile olabilir; fakat bu ajanın bazal bölgedeki yetersiz etkisinin araştırılması gereklidir.

32 SUMMARY Cerebral vasospasm, following` aneurysmal subarachnoid hemorrhage is a major contributor of great morbidity and mortality of this entity. The exact mechanism of cerebral vasospasm didn 't clearly understand yet. Vasospasm which causes cerebral ischemia in variable degrees, contributes the late morbidity and mortality. Free oxygen radical mediated tissue lipid peroxidation and uncontrolled intracellular calcium entrance are final ways of ischemic neuronal injury. Some authors suggested that lipid peroxidation is a cause of cerebral vasospasm also. Iron catalyses the free oxygen radical production. Calcium channel blockers are beneficial in the treatment of vasospasm. The basic mechanisms of these drugs are the vasodilating effect and neuronal protection against ischemia. Nimodipine is a calcium channel blocker, which is using in the treatment of vasospasm. Another agent named Nicardipine, from the same pharmacologic group with Nimodipine; is recently started to use in the vasospasm treatment. A comparison of the neuronal protective effects of these drugs haven't been done yet. Deferoxamine is an iron- chelating agent and also has a well-known cerebral vasodilating effect. The theoretical neuronal protective effect of this drug is still waiting for research study. In this study, an experimental subarachnoid hemorrhage model was created in guinea pigs. Autologous arterial blood given into the subarachnoid space of the animals via cisterna magna punction. During the acute stage of vasospasm, Nimodipine, Nicardipine and Deferoxamine was given to the animals; and tissue lipid peroxidation level was measured on the samples of cerebral cortical and hippocampus- basal ganglion region tissue. The aims of the study are, to determine and to compare the neuronal protective effects of the drugs at the acute stage of vasospasm. Nicardipine reduced tissue lipid peroxidation more than Nimodipine, but the difference was not statistically significant. Deferoxamine decreased lipid peroxidation significantly in cerebral cortical tissue but didn 't effect the basal brain region lipid peroxide level, h'e assume that, inadequate perfusion of the basal parenchyma was the cause of this difference. In conclusion, calcium channel blockers have a beneficial neuronal protective effect during ischemia. Deferoxamine may have the same effect too. But, the insufficient effect of the drug in the basal brain, region must be investigated.