1 numaralı Erzurum ahkâm defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (s.131-212)

Abstract

Ahkâm Defterleri tıpkı `Mühimme, Tahvil ve Ruûs Defterleri` gibiDivan-ı Hümayun'da tutulan defterler arasında yer almaktadır. Halkın veyayöneticilerin toplumda karşılaştıkları sorunları bulundukları yerdeçözememesi durumunda şikâyetleri merkeze gönderilmiş ve burada üretilençözümler doğrultusunda alınan kararlar Ahkâm Defterlerine kayıt edilmiştir.Bunun dışında Ahkâm Defterleri devrin şartlarını anlayarak yorumyapabilmek için araştırmacılar için önemli bir kaynak niteliğindedir. Şöyleki, defterler içinde geçen hükümler kendi aralarında kategorilere ayrılarakdeğerlendirildiği takdirde toplumda yaşanan ekonomik, sosyal ve siyasisorunlar ve bunların arka planında yer alan nedenler daha kolaykavranabilir. Devletin içinde bulunduğu ekonomik sıkıntılar ve şikâyetlersonucu oluşan karmaşa hali de ahkâm defterlerine yansımaktadır. Bunedenle artan şikâyetlerin içerikleri bizlere toplumu anlamada ve okarmaşıklığın suç oranına etkisini kavramada yardımcı olmakta veyaşanılan dönem hakkında anahtar bilgiler vermektedir.Ayrıca bölgede yaşayan önemli şahıslar ve aileler, bugün adıunutulmuş veya değiştirilmiş olan yerleşim birimleri ve günümüzeulaşan/ulaşamayan eserlerin o dönemdeki durumu hakkında bu defterlerdenistifade edilebilir. Aynı zamanda araştırmacılar için yeni bir konu tespitiyapabilmek için Ahkâm Defterleri başvurulabilecek örnekler arasındadır.Bu nedenle söz konusu defterler araştırmacılara yeni konuların kapısınıaralayacak kaynaklar olarak görülmüştür. Öyle ki, bahsi geçen deftergrubundan hareketle yapılacak çalışmalar artırılarak şehir merkezlerinde vekırsal alanda yaşayan halkın siyasi, sosyal ve ekonomik sorunları ve bunlaragetirilen çözümler bu çalışmaların ürünü olarak ortaya çıkarılabilir.1 Numaralı Erzurum Ahkâm Defteri'nin 131-212. sayfa aralıklarınıntranskripsiyon ve değerlendirilmesini yapılan bu çalışmada temel amaçErzurum eyaletinin XVIII. yüzyıldaki yapısı hakkında bilgi vermek vetoplumun o dönemdeki sorunlarını değerlendirebilmektir. Çalışma dörtbölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Ahkâm kavramı ve AhkâmDefterlerinin muhtevası hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde 1Numaralı Erzurum Ahkâm Defteri'nin biçimsel özelliklerine değinilerekdefterin içeriği değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde transkripsiyonuyapılan hükümlerin tasnifi ve özeti sunulmuştur. Son olarak dördüncübölümde ise çalışılan defterin 131-212. sayfa aralıklarında yer alanhükümlerin transkripsiyonu verilmiş ve çalışma hakkında genel birdeğerlendirme yapılmıştır. Ekler bölümünde ise okunan hükümlerinorijinallerine yer verilmiştir.Transkripsiyon bölümünde okunamayan kelimeler `….` şekilinde ileifade edilmiştir. Okunduğu halde doğruluğundan emin olunamayankelimeler `?` şeklinde gösterilmiş ve defterde boşluk olan yerler içinse `()`kullanılmıştır.

Ahkâm Defters are among the books kept in Divan-ı Hümayun like`Mühimme, Tahvil and Ruûs Defters`. In case the people or ruler cannotsolve the problems they face in society, their complaints were sent to thecenter and the decisions taken in line with the solutions produced here wererecorded in the Court of Accounts. In addition, Ahkâm Defters are a naturallight source for researchers to understand and interpret the conditions of theera. In other words, the economic, social and political problems in societyand the underlying causes of these problems can be more easily understoodif the provisions in the books are categorized among themselves. The stateof turmoil caused by the economic problems and complaints of the state isreflected in the court defters. Therefore, the contents of the increasingcomplaints helped us to understand the society and to understand the effectsof the complexity on the crime rate and gave us key information about theperiod.In addition, important individuals and families living in the region, thename of the settlement units that have been forgotten or changed today andthe status of the works that can not be reached / can not be used in thementioned books can be used. At the same time, Ahkâm Defters are amongthe examples that can be used to make a new topic for researchers.Therefore, these defters are considered as the sources that will open thedoor to new topics for researchers. In fact, by increasing the works to becarried out from the mentioned defters group, the political, social andeconomic problems of the societies in the cities can be revealed as theproduct of these studies.The main purpose of this study was the transcription and evaluation ofthe 131-212. page intervals of Erzurum No. 1 Ahkâm Defters. century togive information about the structure and to evaluate the problems of societyin that period. This study consists of four chapters. In the first chapter, thedefinition and evaluation of the concept of Ahkâm and the content ofAhkâm Defters are made. In the second chapter, the formal characteristicsof Erzurum No. 1 Ahkâm Defters are discussed and the contents of the bookare evaluated. In the third part, the classification and summary of thetranscribed provisions are presented. Finally, in the fourth chapter,transcriptions of the provisions in the 131-212. pages of the defters aregiven and a general evaluation is made. The annexes section contains theoriginal provisions.The words that cannot be read in the transcription section areexpressed as `…`. The words which cannot be confirmed even though theyare read are shown as `? and () is used for the places where there is a spacein the defters.