Radyokontrast madde nefrotoksitesinde nitrik oksit ve endotelinin rolü

Abstract

38 ÖZET Kontrast madde nefrotoksitesi, radyolojik görüntüleme tetkikleri sırasında kullanılan kontrast maddeye bağlı akut renal fonksiyonlardaki gerilemeyi ifade etmektedir. Bu gerileme genellikle ilk üç günde ve çoklukla risk faktörleri bulunan kişilerde görülmektedir. Başlıca risk teşkil eden unsurlar, azotemi, dehidratasyon, proteinüri, birlikte nefrotoksik ilaç kulllanılması, ileri yaş, kontrast madde volümü, ardışık uygulama, osmolarite derecesi, diabetik nefropati, hipertansiyon ve metabolik hastalıklardır. Kontrast madde nefrotoksitesinde klinik bulgular hafif serum kreatinin yükselmesinden diyaliz gerektiren ağır akut böbrek yetmezliğine kadar geniş bir yelpazeye oturmaktadır. Ancak komorbid hastalıkları şiddetlendirmesi ve mortaliteyi artırması nedeniyle öncelikle üzerinde durulması gerekmektedir. Kontrast madde nefrotoksitesi gelişiminde KM'ye bağlı renal tubüler obstrüksiyon, intratubüler hemodinamik değişikliğin yanında esas etkenin renal iskemik zedelenme olduğu düşünülmektedir. Bunun başlıca nedeni hayvan modellerinde önce kısa süreli renal vasküler vazodilatasyon ve devamında süresi değişken vazokonstriktif dönem izlenmesidir. Bu bifazik intrarenal vasküler cevabın nedeni bilinmemekle birlikte vazokonstriksiyon yapan mediatörlerin baskın hale geçtiği düşünülmektedir. Bu çalışmada bazal renal fonksiyonları normal yirmi hastada abdominal bilgisayarlı tomografi sırasında uygulanan iyonik olmayan kontrast maddenin böbrek fonksiyonlarıyla nitrik oksit ve endotelin seviyelerine etkisi araştırılmıştır. Kontrast madde enjeksiyonunun onuncu dakikadaki nitrat, nitrit ve endotelin seviyelerini etkilemediği saptanmıştır. Bazal endotelin değerleri ile üç günlük serum kreatinin seviyeleri arasında ise bir korelasyon tespit edilmiştir. Kontrast madde nefrotoksitesinin bir hastada (%5) geliştiği görülmüştür.Bu bulgularla yüksek seviyede bazal endotelin tespit edilmesinin KMNT gelişimi için bir risk oluşturabileceği yorumuna varılmıştır.