Ooforektomi ve eksojen östrojen replasmanının tıkanma sarılığında oluşan karaciğer hasarı üzerine etkisi

Abstract

45 ÖZET Her iki cinsiyet arasında hastalıklara yakalanma ya da aynı koşullardaki travmalara verilen cevapta farklılıklar bulunduğu bilinmektedir. Bu farklılığın seks hormonlarına bağlı olabileceği düşünülmektedir. Vücutta yaygın olarak bulunan östrojen reseptörlerinin karaciğerde (KC) de bulunduğu gösterildikten sonra bir çok KC hastalığında östrojenin etkileri araştırılmıştır, östrojenin (E2) hepatektomi modellerinde rejenerasyon ve mitotik aktiviteyi hızlandırırken, alkol ve CCU'e bağlı KC hasarını ise arttırdığı gösterilmiştir. Ancak tıkanma sarılığı ile meydana gelen KC hasarında östrojenin etkileri daha önce hiç araştırılmamıştır. Çalışmamızda cerrahi uygulamada sıkça karşılaşılan tıkanma sarılığında meydana gelen KC hasarını östrojenin nasıl etkilediğini araştırmak üzere; ooforektomi yapılan ve E2 verilen (grup 1, n=14), verilmeyen (grup 2, n=14) ve ooforektomi yapılmayarak normal östrojen düzeyleri korunan (grup 3, n=14) dişi ratlarda 14 günlük tıkanma sarılığı oluşturulduktan sonra serum östrojen, bilirubin, GGT ve ALT düzeyleri ölçülmüş, alınan KC dokusundan daha önce tarif edilen histopatolojik parametreler değerlendirilmiş ve doku IFN-y ve IL-6 düzeyleri ölçülerek gruplar karşılaştırılmıştır. Tüm gruplarda tıkanma sanlığını teyid eden bilirubin yükselişi gözlenmiştir. GGT ve ALT düzeylerinin 1. ve 3. gruplarda yüksek, östrojenin en düşük olduğu 2. grupta anlamlı düşük bulunması (p<0.05) östrojenin KC fonksiyonlarını olumsuz etkilediğini göstermiştir. Aynı anda hasarı ve reaktif cevabı yansıtan parametrelerle (nekroz, düktüler proliferasyon, sinüzoidal vasküler konjesyon, portal santral venöz flebit gibi) iyileşmeyi yansıtan parametrelerin (rejenerasyon ve fibroblastik aktivite gibi), 1. ve 3. gruplarda daha yüksek çıkması (p<0.05) östrojenin hem hasarı hem de rejenerasyonu hızlandırdığını göstermiştir. östrojen tıkanma sarılığı şartlarında KC dokusundaki sitokin ortamını belirgin olarak değiştirmiştir. E2 verilen ve ooforektomi yapılmayan gruplarda KC'deki IFN-y düzeyinde belirgin bir düşme, IL-6 düzeyinde ise belirgin bir artış (p<0.001) gözlenmiş, plasebo verilen46 ooforektomize grupta ise tamamen ters olarak IFN-y yüksek, IL-6 ise düşük bulunmuştur. Birinci ve 3. gruplarda Kupffer hücre değişikliklerinin anlamlı olarak daha fazla olması (p<0.05), östrojenin bu hücreler üzerinden değiştirdiği sitokin ortamı aracılığıyla KC'deki hasan etkilediğini akla getirmektedir. Çalışmamız tıkanma sarılığı ile oluşan KC hasarında, en azından sorun geçene dek östrojen içeren ilaçların kullanılmaması gerektiğini ancak daha sonra rejenerasyonu arttırarak faydalı olabileceğini göstermiştir. Ayrıca östrojenin KC'deki önemli etkileri nedeniyle spesifik reseptör modülatörlerinin bazı KC hastalıklarında denenmesi ve östrojenin olumsuz etkilerinin bu yolla engellenmesi mümkün gibi görünmektedir.