Ortaokul öğrencilerinin sayılar, geometri ve cebir özelinde kullanılan sözcüklere yükledikleri mananın semantik açıdan incelenmesi

Abstract

Araştırmamızda matematik terimlerinin günlük dilde kullanım biçimlerinin öğrencilerin kavram izahları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Böylece, bu terimlerin kavramları temsil etme gücü hakkında bilgi edinilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, semantik bilimden (anlambilimden) yararlanılmış ve nitel araştırma yaklaşımı ile fenomenoloji yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubu, 99 6. ve 7. sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak kullanılan Matematik Terimleri Ölçeğinde, her bir terime dair tanım yapılması ve örnekler verilmesi istenilmiştir. Veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğrenci izahları anlam bakımından kategorilere ayrılmış ardından her bir kategorinin kavramsal mana ile uyum düzeyi belirlenmiştir. Ölçeğin uygulanmasının ardından seçilen 10 öğrenci ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşme verileri, söylem ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Analiz sürecinde ise genel olarak yazılı sınav verilerinin analizinde işe koşulan yaklaşım ve metotlar takip edilmiştir. Bulgular incelendiğinde, matematikte günlük dildeki manası ile kullanılan, kelime kökü anlamlı olan ve kavramsal manayı yansıtacak nitelikte vurgulayıcı kelimeler içeren terimlerin çoğunlukla kavramsal mana ile 'uyumlu' olarak izah edildiği görülmüştür. Matematikte günlük dildeki manasından farklı biçimde kullanılan, günlük dilde yer almayan, kelime kökü anlamlı olmayan, kavramsal manayı yansıtmayan vurgulayıcı kelimeler içeren terimlerin çoğunlukla kavramsal mana ile 'kısmen uyumlu' veya 'uyumsuz' olarak izah edildiği görülmüştür. Dil faktörünü semantik açıdan matematik öğretiminde etkili bir şekilde kullanmaya yönelik öneriler sunulmuştur.

In this master thesis, we examine the influence of terms used in daily life and in mathematics on students' conceptions of mathematical ideas. In one sense, the study aims to scrutinize the power of such terms in possessing and conveying mathematical meanings. The research employed qualitative approach and used, specifically, a phenomenological method. It was carried out with the participation of 99 students from 6th and 7th grade levels. Data were obtained from two sources. First, a questionnaire, so called Mathematics Terms Scale, was administered to the students. Mathematics Terms Scale included terms related to algebra, geometry and numbers; and the students were asked to give descriptions and examples concerning each term. Then, semi-structured interviews were conducted with 10 selected students to reveal their actual thinking as to the meaning of these terms. Data were analyzed using content and discourse analysis methods. The research findings indicated that students were more successful at providing conceptually rich and meaningful explanations when the terms are used in the same meaning both in mathematics and in daily life. The research findings also indicated that students' explanations were compatible with the mathematical meaning of the terms when the root of the terms are meaningful to the students and the words include highlighters to reflect mathematical meanings. The results showed that students' explanations were partially compatible with the mathematical meanings of the terms when the terms are used in different meanings in mathematics and in daily life and if the terms are used only in mathematics. Based on research findings we bring suggestions as to the linguistic factors that would have profound effect on teaching and learning mathematics.