İbn Bibi`nin El Evamirü`l Ala`iye fi`l-Umuri`l-Ala`iye eserindeki kayıtlara göre Yassıçimen Savaşı

Abstract

XIII. yy Anadolu Tarihi yaşanan siyasi değişimlerle ilginç bir dönemi ifade etmektedir. Söz konusu değişimi ilginç kılan hususlardan birisi Sultan I. Alâeddin Keykubad'ın saltanatı ile hem Anadolu Selçuklu Devleti'nin hem de bilinen tarihi içerisinde Anadolu'nun ekonomik ve siyasi açıdan en ihtişamlı ve en zengin devrini yaşamasıdır. Ama aynı yüzyıl diğer açıdan Moğol İstilası ile ekonomik istikrarsızlığın ve politik kaosun da yaşandığı bir dönemdir. Bir başka ifade ile Anadolu siyasi ve ekonomik açıdan hem yükselişi hem de çöküşü bu yüzyılda yaşamıştır. Anadolu'da yaşanan bu değişim Anadolu'ya komşu olan Kafkasya ve Orta-Doğu'yu da etkilemiştir.Bu dönemi şekillendiren unsurlardan birisi Anadolu Selçuklu Devleti ile Harezmşahlar arasındaki münasebetlerdir. Özelde bu Sultan I.Alâeddin Keykubad ile Sultan Celaleddin Harezmşah arasındaki rekabettir. Moğolların baskısı ile Harezmşahlar Kafkasya ve Anadolu'nun doğusuna gelerek Selçuklular ile komşu olmuşlardır. Büyük bir stratejist olan Sultan I.Alâeddin Keykubad Anadolu ve Orta-Doğu için büyük bir tehdit olan Moğollara karşı Sultan Celaleddin Harezmşah ile ittifak yapmaya karar vermiştir. Başlangıçta dostane bir şekilde gelişen ilişkiler Sultan Celaleddin'in Ahlât'ı kuşatması ve yerel yönetici konumundaki bazı meliklerin tahrikleri ile bozulmuştur. Neticede iki devlet arasında Yassıçimen Savaşı meydana gelmiştir. Bu savaş Moğol tehdidine karşı ittifak yapması gereken tarafların güç ve enerjilerini tüketmiştir. Sonuçta Harezmşahlar Devleti yıkılmış diğer yandan da Moğolların Anadolu'ya gelişi kolaylaşmıştır. Moğolların gelişi ile de Anadolu'da siyasi ve ekonomik istikrar kaybolmuştur.Bu dönemin en önemli kaynaklarından birisi İbn Bibi'nin ?El-Evamirü'l Ala'iye fi'l-Umuri'l Ala'iye? isimli eseridir. Bu çalışmada söz konusu eser esas alınarak Yassıçimen Savaşı değerlendirilmiştir.

The XIII. th Century Anatolian History Signifies an interesting period with the existence of several political changes. One of the points which makes the changes interesting is that, during the reign of Sultan Alaeddin Keykubad I, both the Anatolian Seljuk Empire and Anatolia, in its known history, experienced their richest and most glorious period, economically and politically. On the other hand, the very same century was also a period of political chaos and economic inconsistency caused by the Mongol invasion. İn other words, Anatolia experienced both the rise and the fall, economically and politically, during the century. These changes in Anatolia effected the neighbourhood; the Causasus and the Middle East.One of the elements that shaped this period is the relations between the Anatolian Seljuk Empire and Khwarezmians, especially the rivalry between Sultan Alaeddin Keykubad I and Sultan Celaleddin Harezmşah. Khwarezmians came to the Caucasus and the east of Anatolia under the pressure of Mongols, and became neighbours with Seljuks. Sultan Alaeddin Keykubad I who was a great strategist, decided to make and agreement with Sultan Celaleddin Harezmşah to become allies against Mongols. However, relations, which were friendly in the beginning, were destroyed by both Sultan Celaleddin Harezmşah?s besieging Ahlat and the provacation by `meliks? who were holding the position of local ruler. Eventually, Yassıçimen War broke aut between these two countries. The war reduced the power and the energy of both sides who actually must have been allies. İn the end Khwarezmians Empire was collapsed, which helped Mongols arrive in the Anatolia, and with the arrival of Mongols, Political and economic stability in Anatolia was disappeared.One of the most significant sources about the period is the book called El-Evamirü?l Alaiye fi?l-Umuri?l Alaiye by İbn Bibi. İn this study, Yassıçimen War was discussed in the light of the book mentioned above.