Tam zamanında üretim sistemi ve bir sanayi işletmesinde uygulama

Abstract

Teknoloji ve pazardaki gelişmeler sonucu artan rekabet ortamı, işletmeleri kaynak kullanımında tutumlu olmaya zorlamaktadır. Tam zamanında üretim (TZÜ) sistemi, geleneksel kitle üretim yöntemlerinden farklı bir yaklaşımla; ürün çeşitliliğini azaltmadan, üretimin her aşamasında kaynak israfını önleyerek işletmenin rekabet gücü ve karlılığını artırmaktadır, ancak TZÜ felsefesi ve yöntemlerini işletmelerde yerleştirmek zor bir uygulamadır. Bu çalışma, TZÜ sisteminin Türk metal imalat sektöründe uygulama imkan ve unsurları üzerinde yoğunlaşmaktadır. Araştırma probleminin çözümü için bir imalat işletmesinde uygulamalı araştırma gerçekleştirilmiştir. Başarılı bir TZÜ uygulaması için gerekli unsurlar incelenerek, bu konuda öneriler sunulmaktadır. Saha araştırması iki yıllık bir süreyi kapsamaktadır. Çalışmada, TZÜ sistemi orijinal model çerçevesinde en özgün haliyle tanıtılmaktadır. Özellikle TZÜ uygulamaları için Türkiye'ye özgü şartlar üzerinde durularak, işletme genelinde yaşanan değişimi yönetmek ve yapılan düzenlemelerde başarılı olabilmek için TZÜ felsefesi, teknikleri, altyapı unsurları ve alt-sistemleri ayrıntılı biçimde açıklanmaktadır. Araştırmada veri ve bilgi toplamak için iki farklı yöntem izlenmiştir. Bunlar: Uygulama yapılan işletmede; detaylı saha araştırması ve gözlem ile tecrübeli kişilerle karşılıklı görüşmelerdir. İlk aşamada, araştırma sahası seçilen çelik boru imalat işletmesindeki TZÜ uygulamasına ilişkin veriler toplanmıştır. Konuyla ilgili veriler 1993 yılı TZÜ öncesi ve 1995 yılı TZÜ uygulama dönemi faaliyet değerlerinden alınmıştır. TZÜ uygulamesı üe sağlanan gelişme düşeyler!, bu İki dönemin karşılaştırılmalıyı® belirlenmiştir. İkinci Aşamada İse Türkiye şartlarında imalat işletmelerinde, TZÜ uygulamasında etkinliği artırıcı faktörler araştırılmıştır. Uygulama yapılan işletmede, çalışan personelin konuyu değerlendiriş tarzına bağlı kalınarak, tecrübelerini tespit etmek ve yorumlamak şeklinde bir yöntem izlenmiştir. İşletme personeli ile yapılan karşılıklı görüşmeler, TZÜ konusundaki görüş ve fikirlerini ortaya koymaktadır. Uygulama yapılan işletmeden elde edilen araştırma sonuçlan, bazı elverişsiz durumlara rağmen, TZÜ sisteminin Türk metal imalat işletmelerinde uygulanabilirliğini ortaya koymaktadır. Ayrıca uygulamada etkinliği artma bazı unsurlar ile TZÜ uygulamasına ilişkin bir pilot proje önerisi sunulmaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, TZÜ sistemi uygulamalarının Türk metal imalat işletmeleri için rekabet gücünü artırmada önemli bir şans ve belirleyici bir faktör olduğunu göstermiştir.

ABSTRACT The changes on competition conditions as a result of developments in the market and technology is forced the firms to use their resources economically. As a new approach Just-In Time production system (JIT) which differs from traditional mass production practices is pushed the firm to improve competitiveness and increase profits by means of eliminating waste in every steps of production without reducing product mix, but the adoption of JIT philosophy and techniques for any firm is very difficult application. Tfe® study is focused on the applicability and implementation of JIT system at metal manufacturing sectors under Türkiye conditions. The research design is consisted of a field study in a Steel Pipe Manufacturing Firm. The factors to be considered while planning for the implementation of this approach is olsa be examined. It outlines considerations and recommendations which are necessary for the succesful implementation. The research took two years time to the field study. In this study, JIT system is introduced with its own concepts based on orijinal models. The study is focused on JIT implementation that take account of local conditions in Türkiye. Therefore JIT philosophy, techniques, substructure elements and sub-system are explained in details for succeeding to manage in changes and arrangments through firm-wide facing new enviroments. Data were collected using two different methods: Detailed field study of selected manufacturing firm and Observations and interviews with personal whose have hands-on experience. First, the field study of a steel pipe manufacturing firm provided data about applicability of JIT techniques. The data were collected corrospending to activities of pre- JIT in 1993 and current-JIT in 1995. The degree of improvements were determined by comparing the above mentioned periods. Second, the main factors that improve JIT implementation performance were analyzed at the firm under Türkiye conditions. A direct approach based on the personal evaluation of the subject has been chosen to determine and comment on their experiences at the firm. The field interviews gave a good opportunity to hear directly firm personal* opinions and views on JÎT system. Facing the some unfavourable environment, the results of field study motivated the applicability of JIT system at Türkiye metal manufacturing firms. In addition, some factors improving the implementation performance and a pilot project proposal is presented related to adoption of JIT techniques at firms. As a result, this study showed that there is a considerable chance for Türkiye metal manufacturing firms to improve their competitiveness through adaption of JIT system.