Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başaçıkma davranışları

Abstract

Bu çalışmada öğretmenlerdeki tükenmişlik konusu incelenmiştir. Araştırmada; `Tükenmişlik` işebağlı tutum ve davranışlardaki değişikliklerle kendini gösteren fiziksel-duygusal yorgunluk ve anksiyete ile karakterize edilen ve sonuçta kişisel başarı ile yeterlik duygularının azalmasına yolaçan bir durum olarak tanımlanmıştır (Chernis, 1980; Akt. Seidman ve Zager, 1991). Bu çalışmada öğretmenlerdeki tükenmişlik konusu incelenmiştir. Öğretmenlerdeki `Tükenmişlik`le birlikte, `Görülen Psikolojik Belirtiler`, kullandıkları `Başaçıkma davranışları` ve `Meslek ve çalışma koşullan` da araştırılmıştır. Bu araştırmaya ilkokul, ilköğretim okulu, ortaokul ve lise öğretmenlerinden oluşan toplam 720 öğretmen katılmıştır. Araştırmada; sosyo-demografık değişkenlerle, görülen psikolojik belirtiler ve başaçıkma davranışları yönünden öğretmen tükenmişliğinde bir farklılaşma, olup olmadığını ortaya koymak ve Öğretmen tükenmişliği ile ilgili mesleğe ve çalışma koşullarına bağlı değişkenleri belirlemek amaçlanmıştır. `Tükenmişliği` belirlemek için Seidman ve Zager'in (1986-87) geliştirdiği `Öğretmen Tükenmişliği Ölçeği` geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılarak kullanılmıştır. Psikolojik Belirtileri saptamak için Derogatis ve arkadaşları (1977) tarafından geliştirilmiş olan `Ruhsal Belirti Tarama Listesi SCL-90-R` kullanılmıştır. Başaçıkma Davranışları için yine Seidman ve Zager (1986-87) tarafından geliştirilmiş `Kişisel Davranış Ölçeği` uyarlama çalışması yapıldıktan sonra kullanılmıştır. Son olarak da araştırmacı tarafından öğretmenlerin `Sosyo- Demografik` özellikleriyle `Meslek ve Çalışma Koşullarını` değerlendirme amacına yönelik olarak geliştirilen bir anketten yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda tükenmişlik ile; cinsiyet, yaş, öğrenim derecesi, çalışılan okul, okuldaki görevi, çalışma yılı ve okulun SED'i gibi sosyodemografık değişkenler arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür.

In this study `Burnout` is searched according to Cherniss (1980) description. In this description, `Burnout` is characterized by anxiety and emotional and physical exhaustion, with eventual attitudinal and behavioural changes occurring as a result. The burnout characteristic with the teacher burnout distress, symptoms, coping behaviours used together and the working conditions are studied. This research programme is carried out with primary school, and secondary school teachers and a total number of 720 teachers are participated in this study. The goal of this research is to find out whether the teacher burnout is related with the social demographic variables and distress symptoms or not and predict the variables that best effect the teacher burnout and the methods used to cope with. To find out the burnout in this research `Techer Burnout Scale` by Seidman and Zager (1986-87) is used after validity and reliability had been made. To find out the symptom distress the `Symptoms Distress Check List-SCL- 90-R` developed by Deragotis and his friends (1977) is used. After the adaptation activities the `Personal Behaviour Scale` prepared by Seidman and Zager (1986-87) is used, for the coping behaviours. At the end of the research a questionnaire is used to evaluete the teachers socia-demographic characteristics and their working conditions. After the research has been finished it is found out that there is a correlations between `Burnout` and gender, age, education degree type of the school, the function in theschool, the experience, and the socio-economic level of the school. To find out the symptoms of teacher distress, SCL-90-R is used and there is an important relationship between its subscales and its socio-demographic variables. These variables, having important relationship, are gender, age, mariage statues, education level, type of school experience, branch and socio economic level of the schools are also studied here. It is also seen that there is an important relationship between the teacher `Burnout` and their `Symptoms of Distress`. To cope with `Burnout` and `Symptoms of Distress` some of the frequently usd behaviours are; sleeping 8-10 hours, insomnia, excessive drinking alcohol beverages, overeating, under eating, smoking at least a half pack of cigarettes, a discussion of difficuties with a school supervisor, hobbies, watching at least 3 h of T.V. perday, headaches, high blood pressure, colds, gastrointestinal disorders, heart disorders, marital and family difficultties, loneliness, depression, burnout, vacations, workshops, running, aerobics, general exercise, walking, bicycling, deep-breathing exercises. While we are evalueting the teachers working conditions it is found out that most of the teachers think that their job is not boring, their classes are over crowded, sometimes they are controlled own friends. Sometimes they find themselves efficient and ther is no chance of improvement, the students enjoy their lessons and they don't want to change their job. They think that the salary they get is not enough for them. They don't want to change the school they work in. In this research the most important variables which predict the burnout are worked an. The most important variables which predict the four subscales of Teachers Burnout are; how they find the job and the will of changing the school they are working in. The variables which are important three subscales are, improving in the job and the will of changing job. At the end of the research some suggestions are put forward in accordance with the data.