Necati Bey Divanı`nın ilk yüz gazelindeki benzetme sanatlarının dil yönünden incelenmesi

Abstract

Benzetme sanatlarından teşbih ve istiare sanatını oluşturan unsurların kelime, kelime grubu ve cümledeki durumu bakımından şu özelliklerine rastlanmıştır: Ayrıntılı benzetmede benzeyen unsur isim ve zamir; isim tamlaması, özne ve nesne olabilmektedir. Benzetmelik unsuru ise isim, isim/sıfat tamlaması; nesne ve dolaylı tümleç olabilir. Benzetme aracı edat ve fullerle görülürken benzetmelik ile birlikte oluşturduğu edat grubu içinde yer alır. Bu yapı cümlede zarf tümlecidir. Benzetme aracı bazan yüklem de olabilir. Benzetme yönü fiil, birleşik fiil türleriyle ifade edilirken yüklem de olabilmektedir. Kısaltılmış benzetmede benzeyen unsur isim, isim/sıfat tamlamaları, özne ve nesne; benzetmelik isim, isim/sıfat tamlamaları birleşik fiil grubu, nesne ve dolaylı tümleç; benzetme aracı ise edat ve fiillerden oluşurken cümlede yüklem de olabilmektedir. Pekiştirilmiş benzetmede benzeyen unsur isim, isim tamlaması ve özne olarak görülür. Benzetmelik unsuru isim, sıfat tamlaması, yüklem olarak kullanılırken, benzetme yönü sıfat fiil grubu ve birleşik fiil gruplarıyla ifade edilmiştir. Uz benzetmede benzeyen unsur isim, isim tamlaması, özne; benzetmelik unsuru ise isim, sıfat, isim/sıfat tamlamaları, yüklem şeklinde ifadesini bulur. Bir benzetmeyi oluşturan temel unsurlardan, benzeyen ya da benzetmeligin söylenip söylenmemesine göre, açık ya da kapalı istiare şeklinde çeşitlenen istiare ise; yapıyla kayıtlı olmaktan çok, anlamca zenginleşmiş haliyle, her hangi bir yapıda kullanılabilir. Bunlar arasında isimler, isim/sıfat tamlamaları, birleşik fiil grubu, ünlem grubu; özne, nesne, dolaylı tümleç, bağımsız tümleç ve yüklem gibi kuruluşlar ortak olarak kullanılmıştır.

The characteristics of the elements forming simile and metaphore have been studied in respect of word, phrase, position in a sentence: In detailed simile, compared element can be noun, personal pronoun; noun complement, subject, object. The element to which something is likened can be noun, noun/adjective complement; object and indirect object. Comparing words can be particles, verbs; they take place together with the element to which something is likened in particle pharases. This functions as adverbial complement. Comparing words are sometimes verbs in a sentence. Aspect of comparison is verb, compound verb, predicate. In shortened simile, the compared element can be noun, noun/adjective complement, subject, object; the element to which something is likened can be noun, noun/adjective complement, compound verb phrases, object and indirect object; the comparing words consist of particles an verbs and they form the predicate in a sentence. In confirmed simile, compared element can noun, noun complement, subject. Element to which something is likened can be noun, adjective complement, predicate. Aspest of comparison is formed by gerund, compound verbs. The compared element in an eloquent comparison is noun, noun complement, subject while element to which something is likened is noun, adjective; noun/adjective complement, predicate. Depending on the presence or absence of compared element or element to which something is likened-they are principal elements forming a comparison-the metaphore varying as explicit or implicit metaphore can be used in any structure in its form enriched in meaning rather than being depentent on a structure. To these, indepentdent clauses can be added.