İlköğretim 1. aşama sosyal bilgiler dersi duyuşsal amaçlarının gerçekleşme düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırmayla İlköğretim 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersi duyuşsal amaçlarının, gerçekleşme düzeyi ile bazı değişkenler açı sından amaçların gerçekleşme düzeyinde anlamlı bir fark olup ol madığı incelenmiştir. Bu araştırmayla mevcut durum nedir? sorusuna yanıt aranmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini 1996-1997 öğretim yılı I. ve II. yarıyılında Konya ili merkezinde bulunan ortaokulların birinci sı nıfında okuyan öğrencilerle, ilköğretim okullarının altıncı sınıfında okuyan öğrenciler oluşturmuştur. Evrenin büyük olması sebebiyle ör neklen! alma yoluna gidilmiş ve Konya'nın merkez ilçeleri olan Meram, Selçuklu ve Karatay ilçelerinden küme örneklem alma yoluyla 3'er okul seçilmiştir. Her ilçeden 3'er okul olmak üzere 9 okul örnekleme alın mıştır. Araştırma ile ilgili verileri toplamak amacıyla `İlköğretim 1. Aşama Sosyal Bilgiler Dersi Duyuşsal Amaçlan Değerlendirme Ölçeği` geliştirilmiştir. Ölçek iki defa uygulanmıştır. Ölçek kesinlikle ka tılıyorum, kesinlikle kaulmıyorum ile bu iki seçenek arasındaki de recelendirmeyi yansıtan 5 seçenekli likert tipi bir ölçektir. İlk uygulama 305 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu uygulama sonucunda yapılan değişikliklerden sonra anket ikinci kez 284 öğrenci üzerinde tekrar uygulanmıştır. İstatistiksel işlem olarak korelasyon puanlan, t testi ve varyans analizi kullanılmıştır. Araştırma ile elde edilen bulgular ise şunlardır: 1- İlköğretim 1. Aşama Sosyal Bilgiler Programındaki duyuşsal amaçlar genel olarak yeterli düzeyde gerçekleşmektedir. 2- Cinsiyet ile İlköğretim 1. Aşama Sosyal Bilgiler dersi du yuşsal amaçlan değerlendirme ölçeği puanlan arasında anlamlı fark ııbulunmuştur. Bu fark `Kadın-Erkek Eşitliği` alt ölçeğinden kay naklanmaktadır. 3- Babanın eğitim durumu ile ölçek puanları arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Bu fark `Toplumsal Yaşama, Duyarsızlık`, `Kadın-Erkek Eşitliği`, `Birey Çıkarlarını Toplum Çıkarlarına Üstün Tutmama`, `İnanç Özgürlüğü` ve `Laiklik` alt ölçekleri arasında bu lunmuştur. 4- Annenin eğitim durumu ile ölçek puanlan arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Bu farklılığın `Planlı Çalışma`, `Kadın-Erkek Eşitliği`, `Toplumsal Yaşama Duyarsızlık`, `Birey Çıkarlarını Toplum Çıkarlarının Üstünde Tutmama` alt ölçeğinden kaynaklandığı gö rülmüştür. 5- Günlük TV izleme süresi ile ölçek puanlan arasında anlamlı fark bulunmuştur. Bu farklılığın `Toplumsal Yaşama Duyarlılık` alt ölçeğinden kaynaklandığı görülmüştür. 6- TV'deki program tercihi ile ölçek puanlan arasında da an lamlı fark bulunmuştur. Bu farklılık `İnanç Özgürlüğü` alt ölçeğinden kaynaklanmıştır. Genel bir sonuç olarak ilköğretim birinci aşama Sosyal Bilgiler dersi duyuşsal amaçlan yeterli denilebilecek düzeyde ger çekleşmektedir. Ancak, bazı değişkenler açısından farklılıklar vardır. Bunun nedeni aile ve okul çevresi olabilir. Çünkü araştırmada ör nekleme giren okullar farklı sosyo-ekonomik çevrelerden seçilmiş okullardır. Okulun içinde bulunduğu fiziki şartlar ve ailenin içinde bulunduğu koşullar öğrencilerin tutumlannı etkilemiş olabilir. İleride bu konuda çalışma yapacak araştırmacılar ailenin ya da okulun bu konu üzerindeki etkilerini inceleyebilirler. m

ABSTRACT In this research, what is studied on is the realization of affective domain in Social Studies in the 4th and 5th classes of Primary School and whether there is a significant difference in the level of realization in respect of some variables. The working universe of the research is based upon the pupils in the first classes of secondary Schools and the ones in the sixth classes of primary schools in Konya in the first and the second term of academic year 1996-1997. Since the universe is quite large, the method of sampling is used and 9 schools are chosen from the towns of Konya, Meram, Selçuklu and Karatay, (3 from each) by the way of group sampling. With the aim of gathering the data for the research, `The Evaluation Scale of Affective Domain in Social Studies in the first stage of Primary School` is developed. The scale is used twice. This instrument is a likert type and has five chocies such as `I absolutely agree/disagree and the ones reflecting the ideas between these two` The first practice is realized on 305 pupils and after some changes due to its results it is applied on 284 pupils for the second time. The corroletaion points, T test and varient analysis are used as a statistical operation. The findings obtained from the. research are these: 1. Ingeneral, the affective domain in the programme of social studies in the first stage of primary education is not realized sufficiently. 2. In the respect of sexuality, there is a significant difference between the evaluation instrument points of affective domain in social studies and the subinstrument of `the equality between Male and Female`. w3. There is a significant difference between the education level of the father and the instrument points. This difference is found in the sub instrument below: `Indifference to social life`, `Equality between Male and Female` `Not Seeing the Individual Benefits superior, to Society- Benefits`, `Freedom of Faith` and `Secularization` The difference is mostly found between the the subjects whese father is graduated from the university and the ones whose father is illiterate. 4. Significant differences are also found between the education level of mother and scale foints. These differences are discovered to come from the following sub instrument : `Planned Study`, `Equality between male and female`, `Indifference to Social Life`, `Not Seeing the Indi vidual Benefits Superior to Society Benefits`. In general, great differences are found between the subjets whose mother is graduated from the university and the ones whose mother is illiterate. 5. A significant difference is found between the period of watching television and the points. This difference is seen to come from the sub instrument `Sensitivity to Social Life` 6. And a significant difference is also found between the choices for television programmes and scale points. This is seen to come from the sub instrument `Freedom of Faith`. To sum up generally, affective domain in Social Studies in the first stage is realized at quite sufficient level. However, there are some differences due to some variables. The reason for this may be the family or school life, because the schools which are chosen for this research belong to different socio-economic circles. The physical conditions of the schools and families might have affected the pupils behaviours. The researches induce may study the effects of family or school on this matter.ANAHTAR SÖZCÜKLER Sosyal Bilgiler Öğretimi Sosyal Bilgiler Programı İlköğretim DuyuşsaT Amaç)/H^. Ölçek Geliştirme Social Studies Teaching Social Studies Program Primary Education Affective Domain Instrument Development VI