İhracatın finansmanında Türk bankacılık kesiminin sağladığı olanaklar

Abstract

ÖZET İHRACATIN FİNANSMANINDA TÜRK BANKACILIK KESİMİNİN SAĞLADIĞI OLANAKLAR Engin GEREN Yüksek Lisans Tezi, İşletme Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Serpil CANBAŞ Kasım 1998, 115 sayfa Günümüzde bütün gelişmekte olan ülkelerin ortak sorunları vardır? dış borç yükü, enflasyon, yatırımların finansmanı, dış ticaret açığı, sınırlı döviz kaynaklan vb. gibi. İhracatın daha doğrusu ihracattan elde edilen gelirin bu sorunların çözülmesinde önemli yeri vardır. Rekabet şartlarının yerel pazarlardan daha fazla olduğu dış piyasalarda, alıcılara rakiplere oranla daha uygun satış koşullarının sunulması gerekmektedir. Uygun satış koşullarının sunulması satıcının finansal durumuna bağlı olduğu kadar, ihracatçı firmanın kullandığı ve kendisine sunulan olanaklara da bağlıdır. İhracatın finansmanı, ihracatçıya ihraç konusu mal veya hizmetin üretim aşamasından, ihraç bedelinin tahsiline kadar olan süre içinde fon sağlanması ve ihracatçının ihracattan ve finansmamndan dolayı karşı karşıya olduğu risklerin bertaraf edilmesi veya üçüncü kişilere devredilmesi işlemlerini kapsamaktadır. İhracatın finansmanı risk, kullanım yeri, amaç ve finansmanın sağlandığı taraf açısından üç grupta incelenebilir. Risk açısından ihracatın finansmanı risk üstlenmeden fon sağlayarak, fon sağlamadan risk üstlenerek, hem risk üstlenerek hem de fon sağlayarak gerçekleştirilebilmektedir. Sevk öncesi ve sevk sonrası finansman kullanım yeri ve amacına göre ihracatın finansmanın sınıflandırılmasında yer almaktadır. Finansmanın sağlandığı tarafa göre ihracatın finansmanının sınıflandırılması satıcı ve alıcı kredileri şeklinde yapılmaktadır. İhracatın finansmanı ticari bankalar, ihracat ticaret yönetim şirketleri, faktoring şirketleri, forfaiting şirketleri, ülke ithalat ve ihracat bankaları ve merkez bankaları tarafından gerçekleştirilmektedir. İhracatın finansmanında bankalar önemli role sahiptirler. İhracatın finansmanında bankaların sağladıkları olanaklar bankaların türüne ve sunulan olanakların vadesine göre sınıflandırılabilmektedir.Türkiye'de ticari bankalar ihracatın finansmanını kısa-orta vadeli olanaklar ile gerçekleştirmektedirler. Bunlar kısa vadeli krediler olabileceği gibi karşılıklı ve devredilebilir akreditifler de olabilmektedir. Kısa vadeli krediler ihracat taahhütlü döviz kredileri, prefinansman kredileri, ihracat vesaiki avans kredileri ve diğer bazı pratik enstrümanlardan oluşmaktadır. Orta vadeli olanaklarda ise alıcı kredileri yeralmaktadır. Ayrıca orta vadeli ihracat kredileri ile proje finansmanı da gerçekleştirilmektedir. İhracatın finansmanında Türk Eximbank büyük ve önemli bir yere sahiptir. Türk Eximbank ihracatı kısa ve orta vadeli kredilerle ve iskonto programlan ile finanse etmektedir. İhracattan doğan ülke riskine ve ticari riske karşı ise Türk Eximbank ihracatçılara ihracat kredi sigortasını sunmaktadır. T.C. Merkez Bankası kısa vadeli ihracatın finansmanında reeskont kredisini ve orta vadeli ihracatın finansmanında ise resmi destekli ihracat kredisini sunmaktadır. ihracatın finansmanında bankaların sundukları olanaklar maliyete, kullandırılış süresine, ulaşılabilirlik seviyesine ve önkoşul varlığına, vadeye kredilendirme oranına ve teminata göre karşılaştırıldığında, Türk Eximbank'in kullandırmakta olduğu kredilerin maliyet ve kredilendirme oram açısından diğer kredilere oranla daha uygun olduğu ortaya çıkmaktadır. Ancak ticari bankalarla çalışmanın Eximbank'a nazaran daha kolay olması, zamanında ve kısa sürede fon kullanılabilmesi ticari banka kredilerini daha cazip hale getirmektedir. İhracatın bankalarca finansmanında bazı sorunlarla karşılaşılmaktadır. Türk Eximbank' m kısa vadeli kredilere ağırlık vermesi, orta vadeli olanakların yeterince uygulanmaması, kısa vadeli programların Türk Eximbank tarafından ticari bankalara devredilmemesi, daha eşit ve zamanında bir ihracatın finansmanı politikasının geliştirilmemesi karşılaşılan bu sorunların başlıcalarının oluşturmaktadır. Sonuç olarak, dünyada ihracatın finansmanında büyük öneme ve rollere sahip bankalar, aynı şekilde Türkiye'de de ihracatın finansmanına büyük katkılarda bulunmaktadırlar. Türkiye'de Türk Eximbank'in ihracatçıya direkt kredi verme uygulamasını ticari bankalara bırakması ve bunun yerine ticari bankalara bu krediler için kaynak aktarması, ticari bankalara müşterilerine daha fazla hizmet sunma ve güçlü bir yapıya sahip olma imkanım sağlayacaktır. Böylece güçlü bir yapıya sahip bankalar uluslararası piyasalardan daha ucuz borçlanma imkanına sahip olarak, ihracatçının yarımda olacaklardır. Bu da ülke ihracatının artmasına ve ekonomiye katkıda bulunacaktır. Anahtar Sözcükler: İhracatın Finansmanı, İhracat Kredileri, Türk Eximbank, Banka, akreditif

ABSTRACT EXPORT FINANCE INSTRUMENTS OFFERED BY TURKISH BANKING SECTOR Engin GEREN Master Thesis, Departmant of Business Administration Supervisor : Prof.Dr. Serpil CANBAŞ November 1998, 115 pages In today's world all developing countries have similar problems like external debts, inflation, financing the investments, trade deficit, scarcity of foreign exchange sources etc. More than exports, export revenue plays a key role to solve these problems. At the foreign markets where competition is so higher than the local markets, better and more attractive sales terms should be offered to foreign buyers rather than competitors. These sales terms depend on not only the financial strength of the exporter, but also the instruments used and offered by financial institutions in the exporter country. Export finance is to fund the exporter from receiving the order till the collection of the proceed, and to eliminate or transfer the risks occurred by export and its finance to third parties. Export finance can be classified according to the level of risk carrying, aim and the side financor. Export finance can be realised by only risk carrying or only financing or both risk carrying and financing. Preshipment and postshipment financing are used by exporters to finance the production period or after sale period. Export finance is also classified by the source of fund, buyers side or seller side. Export finance is carried out by banks, Export Credit Agencies (ECA), export management countries, factoring companies, forfaiting houses and central banks. Banks have fundamentally important role for the export finance. Export finance instruments vary according to the type of banks and instruments maturity. In Turkey banks carry out the export finance by short term and mid term instruments. Short term instruments are export loans, transferable and back to backletter of credits and other practical instruments. Long term financing is carried out by buyer credits. Project fînance can also be realised by export loans. Türk Eximbank has a key role for the export finance in Turkey. Türk Eximbank finances the export by short term and mid term export loans and discounting programs. Export credit insurance is offered by Türk Eximbank for the commercial and country risks that Turkish exporter faces at the foreign markets. T.C. Merkez Bankasi ( Turkish Central Bank) has short term rediscount loans and mid term officially supported loans. When the instruments which are used for export finance, are compared by cost, grace days, prerequisites, maturity, financing portion and guarantee, Türk Eximbank*s instruments are more feasible than others. On the other hand, being easy to work with commercial banks, to be able to receive the fund on time and in a few grace days make the commercial banks instruments more attractive. in export finance by banks appear some problems. Some of important ones are; -Türk Eximbank`s concenrration on the short term financing, -Not offering the long term instruments, -Not transferring the short term financing to the commercial banks by Türk Eximbank, -Not able to develop more fair and on time export finance policy. Conclusion: As same as ali över the world, banks have important role for the export finance in Turkey. Transferring the short term financing to commercial banks and funding them for the short term export finance by Türk Eximbank make the commercial banks to be able to have strong financial structure and able to offer berter service. There is no doubt that the banks having strong financial structure can easily fînd financial sources in the international financial markets. This serves to increase the exports and Turkey` s development Key Words: Export Finance, Export Loans, Türk Eximbank, Banks, Letter of Credits.