Hatay Arkeoloji Müzesi mozaiklerinin günümüze taşınmasına ilişkin gravür tekniğinde bir uygulama denemesi

Abstract

ÖZET HATAY ARKEOLOJİ MÜZESİ MOZAİKLERİNİN GÜNÜMÜZE TAŞINMASINA İLİŞKİN GRAVÜR TEKNİĞİNDE BİR UYGULAMA DENEMESİ Kazım ARTÜT Yüksek Lisans Tezi, Resim Öğretmenliği Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Birnur ERALDEMİR Eylül 1998, 58 Sayfa Sanat tarihinin inceleme alanı içerisinde olan mimari yapılar ve özgün sanat ürünleri, insanlığın estetik gelişimini gösterir. Aynı zamanda kavram ve duygulan ileten bu ürünler uygarlıklar arası İletişimi de sağlar. Bu ürünler üretildikleri dönemin iş ve çalışma yaşamının örgütlenişi, inanışı, ekonomisi gibi toplumsal yapısı ile birlikte yapı, malzeme, yapının teknikleri gibi kendi fiziksel yapısı hakkında somut veriler sağlayan göstergeleri içerir. (Taşkıran, 1997,16). Değişik kültürlere ait (farklı zaman mekan sürecinde) sanat yapıtlarının günümüz ürün inceleme yöntemleri ile yeniden irdelenmesi, söz konusu ürünlerin estetik tavır ve biçimleme kaygılarının dönemin özelliklerini de ifade etmesi anlamında önemlidir. Özellikle, mimari yapıların bir elemanı olarak kullanılan duvar resimleri üretildikleri döneme ilişkin somut veriler taşıyan birer tarihsel belgedir. Duvar resimleri kapsamında incelenen mozaik ürünleri de yüzey üzerinde tasarlanan biçimlerin oluşturulmasında gerek uygulanan yöntem gerekse ifade ettikleri anlam bakımından çok farklı araştırma alanları içerisinde önemini sürdürmektedir. Antik çağın mozaik sanatçısı, yüzey üzerinde tasarladığı biçimlerin temel ilişkilerini inandırıcı bir şekilde dile getirebilmek kaygısının yanı sıra onları salt sanat yapıtları değil, belirli amaç ve görevleri olan semboller olarak görüyordu. İS. II. ve IV. Yüzyılda tanrısal kimliğe sahip bu sembollerin dünyada en önemli örneklerinin bulunduğu Hatay Mozaik Müzesi bu çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, ne günümüz uygulama teknikleri ile yeniden mozaik örnekleri üretmek ne de sanat tarihsel araştırma yöntemleri ile bir dönemi incelemektir. Araştırmanın öncelikli amacı sanat ürününü uygarlıklar arası bir iletişim aracı olarak kabul edip bu iletiye aracılık etmektir. Bu nedenle sanatsal uygulama yöntemleri içerisinde çoğaltılabilir olma özelliği göz önünde bulundurularak gravür tekniği seçilmiştir. Söz konusu müzeden örnek alınan üç mozaik panonun alegorik anlam içerikleri belirlenmiş, günümüz toplumsal değerleri ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde konunun kuramsal gelişimine kaynaklık etmesi bakımından sanat yapıtı, sanatsal bilgi ve sanatsal düşünceye ilişkin ön bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde mozaik tanımlamaları, üçüncü bölümde ise araştırma konusuna kaynaklık eden mitoloji ve mitolojik kökenli ürünlerin tanımlamasıyapılmıştır. Dördüncü bölümde uygulama üzerine açıklamalar, beşinci bölümde ise araştırma kapsamında üretilen ürün analizlerine yer verilmiştir. Geçmişe ait bir kaynaktan yola çıkılarak oluşturulan bu çalışma, gerek döneminin özgün kimliği içinde ürettiği değerler bakımından, gerekse günümüz plastik ve estetik kaygı anlayışına uygunluğu açısından ele alınıp, sonuçlandırılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Metal Gravür, Mitoloji, Mozaik, Rölyef. Bu çalışma, Ç.Ü. Araştırma fonunun Sos. B.96.YL.29 No'lu projesi ile desteklenmiştir. E

ABSTRACT A PRACTICE TRIAL IN ENGRAVING TECHNIQUE CONCERNING TO REMOVE THE MOSAIC OF HATAY ARCHEOLOGY MUSEUM TO NOWADAYS Kazim ARTUT MA. Thesis, Art Education Department Supervisor: Assist Prof. Dr. Birnur ERALDEMIR September 1998, 58 Pages The architectural constructions and original art products which are in the field of Art History investigation, reflects the aesthetic progress of humanity. These products that convey the concepts and sensations at the same time, provide the contact among the civilizations. These products include indexes that provide concrete datum about their physical structures, organization of job and work produced at that period, belief economical situations of their social structure and the constructions and materials used at that time (Taşkıran, 1997,16). The investigation of art constructions about different civilizations (at the process of different time and place) under the research systems of our time is very important for it will be of significance to learn the pecularities of the period in which these constructions made and the aesthetic attitude and formation anxiety of these above mentioned productions. Especially, the wall pictures used as an element of architectural constructions, are the historical documents that have concrete datum about the period they are made. Mosaic products investigated under the scope of wall pictures, keep on their importance in different research fields to form the shapes on surface, the research system applied and the meaning they include. The mosaic artists of ancient times had to worry about expressing the fundamental relationships between the forms they designed on surfaces in a reliable way; besides that they considered their designs not as mere works of art but as symbols with certain purpose and duties. These symbols had a godly character in the I Ind and I Vth centruies (AD) and the most important examples of these symbols in the world can be found in the Mosaic Museum of Hatay. The symbols in this museum constitute the basic study environment of this thesis. The purpose of this study is neither to reproduce mosaic examples using the present day techniques nor to investigate a period with artistic and historical methods. The primary purpose of this study is to be a mediator for the dissemination of the message contained in an art work with the assumption that a work of art is a communication medium between civilizations. For this purpose the gravüre method is chosen among applied art work techniques because of its reproducibility property. The content of symbolic mmeaning of three mosaic sample panels obtained from the Mosaic Museum of Hatay are determined and compared with the present day socialvalues. The work in this thesis is based on a material that belongs to the past. The material is handled in terms of values it produced in its own identity at the time of its production on one hand, ans its fitness to the plastic and aesthetic concerns of the preent, on the other. The organization of this thesis is as follows: The first chapter makes a brief and concise introduction to the subjects such as art work, artistic knowledge and artistic thought in order to provide a theoretical background to the subject at hand. The second chapter provides mosaic definitions and the third chapter is devoted to the definitions mythos and works with mythological origins that formed the subject of this study. The fourth chapter gives information on the applications and an analyses of works produced in this study constitutes the fifth chapter. Key Words: Engravig, Mythology, Mosaic, Relief IV