Kıssa-i İbrahim b.Edhem

Abstract

ÖZET KISSA-İ İBRAHİM B. EDHEM S.Sibel IZZI GEDIKOGLU Yüksek Lisans Tezi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Danışman : Yrd.Doç.Dr. t Çetin DERDİYOK Haziran 1998, Sayfa 126 Eski Türk Edebiyatı bir okyanusa benzer. Bünyesinde pek çok güzellik vardır. Biz de bu güzelliklere katkıda bulunabilmek için Kıssa-i İbrahim b. Edhem üzerinde inceleme yapmaya çalıştık. Tasavvuf dünyasının bilinen isimlerindendir İbrahim b. Edhem. Çalışmamız, inceleme ve metin adlı iki kısımdan oluşmaktadır. İlk önce Kıssa-i İbrahim b. Edhem adlı eserin transkripsiyonlu metnini ortaya çıkardık. İbrahim b. Edhem kıssasının kaynaklarda nasıl ve ne ölçüde yer aldığına baktık. Ortaya konulan metne dayanarak eseri biçim ve içerik açısından incelemeye çalıştık. Metnin fonetik özellikleri dikkate alınmıştır. Metnin Eski Anadolu Türkçesinin özelliklerini taşıdığı görülmüştür. Buna bağlı olarak Eski Anadolu Türkçesi döneminde istinsah edildiği gözlenmiştir. Tezin sonunda Kıssa-i İbrahim b. Edhem 'e dayanarak İbrahim b. Edhem 'in tasavvuf dünyasındaki, edebiyatımızdaki yeri ve önemi belirlenmeye çalışılmıştır. Buna göre, tasavvuf dünyasının ilk sufısi sayılan Ebu Haşim el Kufi 'nin yanısıra İbrahim b. Edhem 'in de ilk sufılerden birisi olduğu anlaşılmaktadır. İbrahim b. Edhem, tasavvufı ilkeleri olan bir velidir. Dolayısıyla İbrahim b. Edhem 'in tasavvuf dünyasında oldukça saygın bir yeri olduğunu görüyoruz. Çünkü onun hayatı etrafında oluşturulmuş menkıbelere rastlıyoruz. Kıssa-i İbrahim b. Edhem 'in mesnevi tarzında yazılan bir eser olduğu görülmüştür. Söz sanatlarıyla zenginleştirilmeye çalışılmıştır. Hikayeyi, bir anlatıcı aktarmaktadır. Kahramanlar konuşturulmuş ve iç konuşmalara yer verilmiştir. Dilinin sade ve anlaşılır olduğunu gözlemlemekteyiz. İncelediğimiz eserde İbrahim b. Edhem 'in hayatının anlatılmasının yanısıra eserin edebiyatımız için önemli bir kaynak olduğunu düşünmekteyiz. Anahtar Kelimeler: İbrahim b. Edhem, Mesnevi, Menkıbe, Transkripsiyonlu Metin III

ABSTRACT KISSA-İ İBRAHİM B. EDHEM S.Sibel IZZI GEDIKOGLU Master Thesis Turkish Language and Literature Supervizor : Asst. Prof. Dr. I. Çetin DERDIYOK June, 1998, Page 126 The old Turkish literature is a big and deep ocean. In its body it consists many beauties. To contribute this special future we tried to examine the Kissa-i Ibrahim b. Edhem. He is popular Kissai Ibrahim b. Edhem person of Islamic mysticism. Our work is divided to two parts as examination and text. We first made up the Kissa-i Ibrahim b. Edhem as transcriptional text. We looked to the sources, how the Kissa-i Ibrahim b. Edhem is represented and in which extend. By the text represented, we tried to classify it formally and content wise. Phonetic characteristic is also considered. It has been seen that, it has an old Anatolian Turkish characteristic. So it can be concluded that it is written at the time of old Anatolian Turkish. At the end of this thesis, based to Kissa-i Ibrahim b. Edhem, it has been tried to place the work of art in Islamic mysticism in classes of place and importance in our literature. According to that, it is determined that Ebu Haşim el Kufi is the first Sufi of the Islamic mysticism. Also Ibrahim b. Edhem has lived at the sane time with mentioned author who is also one of the first Sufis. Ibrahim b. Edhem is a person, who has Islamic mysticism principle. So that Ibrahim b. Edhem has a respectable position in the world of Islamic mysticism. Because we see many mankibe around his life. It is seen that Kissa-i Ibrahim b. Edhem is written in the style of masnawi. It has been supported by the word arts. The story is described by a story teller. The heroes have been let to speak and inner conversations are also included. Its language is simple and understandable. The work that we examined Kissa-i Ibrahim b. Edhem is not only important since it is telling us the life story of the author, it is also important for the Islamic literature. Key Words: Ibrahim b. Edhem, Masnawi, Mankibe, Transcriptional Text IV