Günümüzde Şanlıurfa Kısas köyü aşıklık geleneği ve Kısaslı aşıklar

Abstract

ÖZET GÜNÜMÜZDE ŞANLIURFA KISAS KÖYÜ ÂŞIKLIK GELENEĞİ VE KISASLI ÂŞIKLAR Fatma SEZGİN Yüksek Lisans Tezi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. Erman ARTUN Eylül 1998, 538 Sayfa Türklerin geçmişten günümüze değişen, gelişen geleneğe bağlı bir edebiyatları olmuştur. Şanlıurfa iline bağlı tek Türkmen Köyü kültür varlığının temelini oluşturmaktadır. Âşık bulunduğu toplumun kültürünün sözcüsüdür. Toplumun istekleri, sevinçleri, kederleri ve şikayetleri âşığın dilinde söze, bağlamasında ezgiye dönüşür. Âşıklık geleneği tarihsel süreç içerisinde kurallı olan, kuşaktan kuşağa devam eden kültürel değerdir. Âşıklık Edebiyatının en önemli özelliği sözlü oluşudur. Dolayısıyla sözlü geleneğin özelliklerini taşır. Çoğunlukla doğaçlama yoluyla ortaya çıktığı için yazalı ürünler gibi kesinlik taşımaz. İnanç, gelenek, yaşama biçimi bağlı bulunduğu toplumun kültürel değerleri aşık tarzı edebiyatın temelini oluşturur. Kısas âşıklık geleneğinde Alevi-Bektaşî kültürünün izleri görülür. Köy halkı Alevî- Bektaşî Tarikatı'nın Çelebiler Kolu'na mensuptur. Çevrede farklı diller olmasına rağmen Türkçe'yi kullanan tek köydür. Âşıklık geleneğinin canlı olarak sürdürüldüğü sayılı yerlerden biridir. Biz incelememize dokuz âşığı aldık. Anket soruları ile Geleneği tespit etmeye çalıştık. Şiirlerini içerik ve biçim olarak inceledik ve şiirlerinden örnekler verdik. Kısas; yaşayan âşıklık geleneği ile, Türkiye âşıklık geleneğinin bir parçası olarak yerini almaktadır. Anahtar Kelimeler : Kısas, Âşık, Âşıklık, Gelenek, Bektaşî.

ABSTRACT THE ÂŞIKLIK TRADITION ON ŞANLIURFA VILLAGE AND THE ÂŞIKS OF KISAS Fatma SEZGİN Master Thesis, Depratment of Turkish Language And Literature Supervisor : Doç. Dr. Erman ARTUN September 1998, 538 pages The Turks have a traditional literary that changes and develops from past to today. The `âşıklık` tradition of Kısas village which is the only Turkwoman village of Şanlıurfa is the basis of Kısas village's cultural existence. Âşık is the spokesman of the culture of his society. The wishes, pleasures, griefs and complaints turn to words in the language of him, and to music in his instrument. The Âşıklık tradition has some rules in the history and is a cultural value that continues from generation to generation. The most important characteristic of the âşık literature is its being oral and has the characteristics of the oral tradition. It doesn't have decisiveness like the written literature because its' s mostly improvisational. Belief, tradition, life style and the cultural values of the society is the basis of the âşık literature. In the âşıklık tradition of Kısas the effect of cultural values of the Alevî-Bektaşî culture is seen. The people of the village is from the `Çelebiler` branch of the Alevî-Bektaşî religious order. It is the only village that the language of the members is Turkish unlike the other villages of the region. It's one of the few villages that the âşıklık tradition lives. In tins paper we dealed with nine âşıks. We tried to learn the tradition with the questions of inquiry and gived examples from their poems. With its living âşıklık tradition, Kısas takes its place in the âşıklık tradition of Turkey as a part of it. Key words ; Kısas, Âşık, Âşıklık, Tradition, Bektaşî.