İlk okuma-yazma öğretiminde bireşim ve çözümleme metodunun öğretmen görüşlerine dayalı olarak incelenmesi

Abstract

ÖZET İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNDE BİREŞİM VE ÇÖZÜMLEME METODUNUN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE DAYALI OLARAK İNCELENMESİ Figen BULUT (ÖZCANLI) Yüksek Lisans Tezi Eğitim Bilimleri Bölümü Danışman : Prof! Dr. Adil TÜRKOĞLU Ekim 1998, 116 Sayfa Bu araştırmada, öğretmen ve öğrenci açısından en yararlı metot olarak görülen çözümleme metodunun, neden bireşim metodu yerine uygulandığı, okuma - yazma öğretiminde 3d metottan birden nasıl faydalanıldığı, aralarındaki farkların ve benzerliklerin neler olduğu incelenmiştir. Bu amaca ulaşabilmek için konunun boyutunu ortaya koyan literatür taramasına yer verilmiş, örneklem alınan 6 ilköğretim okulunda çalışan 32 öğretmene ve S emekli öğretmene küme tipi anket uygulanmış, elde edilen verilerin çözümlenmesine yönelik işlemler, yüzde ve frekans hesaplamaları gibi istatistiksel yöntemler ise metin içinde sunulan ve belli başlıklar altında verilen tablolara dayalı olarak yürütülmüştür. Bireşim metodunu uygulamış ve çözümleme metodunu uygulamakta olan ( halen görev yapan ) 12, her iki metodu uygulamış 8 emekli öğretmen ile sadece çözümleme metodunu uygulayan 20 öğretmenin, ilk okuma - yazma öğretimi metotlarım ( bireşim - çözümleme ) uygulamalarına ilişkin görüşleri alınmıştır. Araştırmanın amaçlarına uygun olarak toplanan ve çizelgelerde ayrıntılı bir şekilde dökümü yapılan başlıca bulgular ise şöyle özetlenebilir: n. îlk okuma - yazma öğretiminde kullanılan bireşim ve çözümleme metodu, okuma ve yazma hızı açısından karşılaştırıldığında, bireşim metodunun, çocuğun okuma -yazma hızım yavaşlattığı anlaşılmıştır. 2. Bireşim metoduyla ilk okuma -yazma öğretimi yapıldığında, çocuklarda, okuyup yazarken harf ve hece düşüklüğüne sıkça rastlandığı ortaya çıkmıştır. Çocuklar kelime içindeki sessiz harfleri okurken yanlış okumakta veya doğru okumakta zorlanmaktadırlar, örneğin, ` amca ` sözcüğünü ` ameca ` diye okumaktadırlar. 3. Çözümleme metoduyla ilk okuma - yazma yapıldığında, çocuklar okudukları parça veya metni daha iyi anlamaktadırlar. Uzun metinleri anlamlarım bozmadan giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine göre anlatmada, bireşim metoduna oranla çözümleme metodunda daha başarılı olmaktadırlar. 4. Çocuğun gelişim evreleri, özellikleri ve algılamaları dikkate alındığında çözümleme metodunun, daha kullanışlı olduğu görülmüştür. Çözümleme metoduyla eğitim - öğretim yapıldığında öğrenciler derslere daha aktif olarak katılmaktadırlar. Çözümleme metodu öğrenci merkezli eğitim - öğretim faaliyetlerini ön plana çıkarmak- tadır.Oysa bireşim metodunda öğretmen aktif, öğrenci pasif durumdadır. Çözümleme metodunun öğrenciyi merkeze alması, onu araştırmaya yöneltmesi ve topluma hazırlaması açısından önemlidir. 5. Eğitimcinin bireysel farkları önemsediği sürece başarılı olacağı bir gerçektir. Eğitimci, çözümleme metoduyla bireysel farklılıkları daha iyi değerlendirip öğrenciyi çok zorlanmadan yönlendirmektedir. Bu da öğrencilerin kendi yeteneklerini belirlemelerine fırsat vermektedir. Ayrıca, öğrencilerin liderlik vasıflarım da ön plana çıkarmaktadır. m6. Türkçe bilmeyen yörelerde, bireşim metoduyla okuma - yazma öğretmek oldukça zordur. Oysa çözümleme metoduyla çocuk, cümleleri bütün olarak algılayıp okuma - yazmayı öğrenirken, Türkçe'yi de öğrenmektedirler. Bireşim metodunun üstünlüklerini de göz ardı etmemek gerekir. 7. Sınıf seviyesinden geri kalmış öğrencilerde ve yetişkinlerde bireşim metodu kullanıldığında okuma - yazmayı öğrenmelerinde etkili sonuçlar elde edilmiştir. Aynı durumun, zeka seviyeleri yüksek olan çocuklar için de geçerli olduğu saptanmıştır. 8. Matematik derslerinde, her iki metot beraber kullanıldığında öğrencilerin daha başarılı olduklarım tespit edilmiştir. Ağırlıklı olarak, çözümleme metodu kullanıldığında, büyük ve küçük harflerin daha etkin tanıtıldığı bir gerçektir. Fakat bu aşamada her iki metodun da beraber kullanılması durumunda oldukça olumlu sonuçlar elde edilmektedir. îmla kuralları öğretilirken noktalama işaretleri ilk başta birer birer öğretilmekte, metin üzerinde bu noktalama işaretleri tek tek çözümlenmektedir. Bu durum, hem bireşim hem de çözümleme metodunun birlikte kullanılmasını gerektirmektedir. Anahtar Sözcükler, ilköğretim, öğretmen görüşleri, îlk okuma - yazma, Bireşim metodu, Çözümleme metodu. IV

ABSTRACT TEACHING OF PREREADING - WRÎTTİNG IN METHODS OF SYNTHESIS AND ANALYSIS DEPENDS ON THE OPINIONS OF THE TEACHERS' STUDIES Figen BULUT (ÖZCANLI) Master Thesis Education Sciences Department Supervisor : Prof. Dr. Adil TÜRKO?LU October 1998, 116 pages. Through this study that why the analysis method which was admitted as the most useful way from the sides of students and teachers, was preferred instead of the synthesis method, how two of the methods were all utilized in teaching of prereading - writting, what the differences and the similarites among them were searched. The literature combing, which indicated the dimension of the subject, was done in order to get this aim. The heap type poll was situated to 32 teachers. Who were working in six different primary education school, taken from examples and also to 8 retired teachers. The works directed towards the analysis of achieved results also the statistical methods like the percentage and the freguency arithmetics were carried out in compositions and the tables presented under the definite topics. First diagnoises collected suitable through the purposes of the research, could be summorized so. It was seen that the analysis method was suitable for a child's development phrases, it increased his speed of reading - writting, provided him to be active and understand the texts better and also gove him a chance to show up his skills and connections; The analysis method can be widely used in countrysides where Turkish isn't know. The synthesis method in teaching of reading - writting was seen to affect positively the students who were falling behind the class level and also the genious children while teaching the rules of maths and orthography, it was come to a conclusion to utilize from this synthesis method. Keywords : Primary education, Teachers' opinions, Prereading - writting, Synthesis method, Analysis method.