İlköğretim okulları 4. sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde düşünme becerilerini kazandırma yeterliklerinin değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET İlköğretim Okulları 4. Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Düşünme Becerilerini Kazandırma Yeterliklerinin Değerlendirilmesi İsmail GELEN Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Danışman: Yard. Doç. Dr. Ahmet DOĞANA Y ( Haziran 1999, 160 sayfa ) Bu araştırmada, ilköğretim okulları 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde öğretmenlerin problem çözme, karar verme, soru sorma, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini kazandırma yeterlikleri değerlendirilmiştir. Araştırmanın temel amacı bu düşünme becerilerinin öğrencilere kazandınlıp-kazandınlmadığını betimlemek ve öğretmenlerin branş, mesleki kıdem, branş ve cinsiyetlerinin, bu becerilerin öğretilmesinde farklılık yaratıp- yaratmadığını saptamaktır. Araştırma genel tarama türünde betimsel bir çalışma olmuştur. Araştırmada, Antakya merkezdeki 30 adet ilköğretim okulu 4. sınıflarını okutan 97 Öğretmene uygulanan anket ve bunların içinden random ile seçilen 24 öğretmene uygulanan gözlem, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Öğretmenlerin, sınıfta düşünmeyi geliştirici etkinlikleri uygulama düzeyini belirlemek amacıyla geliştirilen anket ve gözlem formları birbirine paralel 6 alt bölümden oluşmuştur. Bu formların I. bölümünde öğretmenlerin kişisel bilgileri, II. bölümünde problem çözme, karar verme, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve soru sorma becerilerine ait toplam 29 madde ile bu beceriler betimlenmiştir. Yapılan istatistikler sonucunda ankete katılan öğretmenler belirtilen düşünme becerilerinin kazandırılmasında kendilerini yeterli bulmuşlardır. Buna karşın araştırmacı tarafından yapılan gözlemde, öğretmenlerin bu becerileri kazandırmada, yetersiz ya da VIItamamen yetersiz oldukları ortaya çıkmıştır. Tek yönlü varyans analizi (one way ANOVA) sonuçlarına göre öğretmenlerin mesleki kıdeminin, cinsiyetinin, branşının ve mezun olunan okul türünün problem çözme, karar verme, soru sorma ve eleştirel düşünme becerilerini kazandırmada anlamlı bir fark oluşturmamasına karşın, 16-20 yıllık mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin yaratıcı düşünme becerilerini kazandırmalarında anlamlı bir fark çıkmıştır. Öğretmen eğitiminde, düşünme becerileri ile ilgili ders okutulmaması, programda bu becerilerin kazandırılması ile ilgili herhangi bir düzenleme olmaması, eğitimin öğrenciyi merkeze almaması ve öğretmenlerin kendilerini geliştirme çabası içinde olmamaları gibi nedenler, bu becerilerin sınıfta istenen düzeyde uygulanamaması sonucunu ortaya çıkarmıştır. Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Düşünme Becerileri, Problem Çözme, Karar Verme, Soru Sorma, Eleştirel Düşünme, Yaratıcı Düşünme VIII

ABSTRACT THE EVALUTION OF FOURTH GRADE ELEMENTARY SCHOOL TEACHERS' COMPETENCES ABOUT TEACHING THINKING SKILLS IN SOCIAL STUDIES COURSE Ismail GELEN Master Thesis, Department of Educational Sciences SupervisorAsst. Prof. Dr. Ahmet DO?ANAY June 1999, 160 pages In this study, fourth grade elementary school social studies course has been evaluated in terms of teaching thinking skills which were chosen as problem solving, decision making, questioning, creative and critical thinking skills. The main purpose was to describe whether or not problem solving, decision making, questioning, creative and critical thinking skills had been developed. In addition, tofind out if there was a significant differences on teaching thinking skills scores in terms of sex, teaching experience, subject matter and school which was graduated was also the main focus of the study. The subjects of the study consistent of 97 fourth grade elementary school teachers who were chosen randomly from 30 elementary schools in Antakya. To collect data about research variables from the subjects questionnaire which was developed by the researher and classroom observation techniques were used. Although questionnaire had been administered to all the 97 subject, only 24 of them which were selected randomly had been observed in the classroom. The findings of the study indicated that fourth grade elementary school teachers found themselves quite adequate in teaching thinking skills in social studies course. IXHovewer, the results of the observation which were made by the researcher indicated that adequacy level of the teachers in teaching thinking skills was not high. One way ANO VA statisticak technique was used to find out if there were a significant differences on teaching thinking skills scores in term of school which was graduated, sex, teaching experience and subject matter of the teachers. The results of the analyces score that no significant differences had been found on problem solving, decision making, questioning, and critical thinking scores in terms of school which was graduated, sex, teaching experience and subject matter. Hovewer a significant difference had been found on teaching creative thinking score in terms of teaching experience. This difference was in favor of teachers who have 16-20 years experience. Key Words: Social studies, Thinking Skills, Problem Solving, Decision Making, Questioning, Critical Thinking, Critical Thinking X