İçsel büyüme modelleri çerçevesinde: Türkiye`de uygulanan dış ticaret politikalarının büyüme etkileri üzerine

Abstract

Ill ÖZET İÇSEL BUYIMEMODEIIJM ÇERÇEVESİNDE Tl^^ TİCARET POIJTİKAI^RININBÜYÜ^ İsmail TUNCER Doktora Tezi, İktisat Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Nejat ERK Aralık 2001, 200 sayfa Yoksul ülkeler ile zengin ülkeler arasındaki devasa gelir açığı günümüzün en çarpıcı olgusudur. 20. Yüzyılın ikinci yansında dış ticaret politikaları bu açığı kapatmanın bir aracı olarak kullanılmıştır. 1980'li yılların ortalarında filizlenen İçsel Büyüme Modelleri ampirik çalışmalara sağlam teorik temeller sağlamıştır. Bu modellere göre dış ticaret beraberinde, teknoloji, yönetim ve örgütlenme ile ilgili dışsallıklan getirirse büyüme olumlu etkilenir. Ancak dışa açılma sonucu, ülke dinamik olmayan sektörlerde uzmanlaşırsa büyüme olumsuz etkilenecektir. Türkiye'nin 1950-2000 dönemi verilerine dayanarak yapılan sınamalar, GSYİH ile dış ticaret arasındaki nedensellik ilişkisinin ihracat-ithalat-sermaye birikimi-büyüme biçiminde işlediğini göstermektedir. Benzer şekilde, gelişmekte olan ülkelerin, gelişmiş ülkelerden yeni sermaye malları ithal ederek üretkenlik artışı sağladıkları ve beşeri sermayenin bu süreci hızlandırdığım öngören Romer (1990) modelinin açık ekonomiye uyarlanmış bir biçimi sınanmıştır. Bulgular ithal edilen makine teçhizat ve beşeri sermayenin, büyümeyi pozitif yönde etkilediğini göstermektedir. İhracatın sağladığı katkı oldukça zayıf görünmektedir. Ayrıca, Etkileşim mekanizmasının dış ticaret-uzmanlaşma-üretkenlik-büyürne biçiminde işlediğini öngören Krugman-Lucas modeli Türkiye İmalat Sanayii için (1963-1996) test edilmiştir. Özellikle 1980 sonrası dönemde bu mekanizmayı destekleyen bulgular elde edilmiştir. Bilgi, fiziksel ve beşeri sermaye birikimin belli ölçülerde kamusal mal niteliği taşıması, hükümet politikalarım zorunlu kılmaktadır. Kalıcı bir büyüme süreci ülkelerin kendi şartlarına uygun gelişme stratejilerini oluşturmaları sonucu elde edilebilir. Anahtar Kelimeler; Üretkenlik, Büyüme, İçsel Büyüme Modelleri, Dış Ticaret. JEL F14, F43, 041, 047

IV ABSTRACT ON THE GROWTH EFFECTS OF TURKEY'S FOREIGN TRADE POLICIES : IN THE CONTEXT OF ENDOGENOUS GROWTH MODELS Ismail TUNCER Ph.D. Dissertation, Economics Department Superviser: Prof. Dr. Nejat ERK December 2001, 200 pages. The spectacular income gap between poor and rich countries is the most striking fact of our times. In the second half of the 20th Century, trade policies have been used as a policy tool in order to close this gap. Recent developments in the theory of endogenous growth provide rigorous theoretical framework for empirical analysis of trade-growth nexus. Endogenous Growth Models claim that most of the growth in developing economies emerged through capital accumulation that involves ideas, products, or processes transferred from advanced nations. On the negative side they emphasize the possibility of specializing in traditional stagnant sectors that could alleviate growth rates. The conclusion that emerged from the theoretical literature is that empirical studies may help to setlle down trade-growth relationships. The empirical results suggest a long run equilibrium relationship between trade and growth variables for Turkey between 1950-2000. Causality tests detect a causality runs from import to growth through capital accumulation. Endogenous growth models assert that developing countries can improve their productivity via imports of new capital goods from advanced countries. Human capital level of the recipient country can stimulate this productivity growth. The relationships between human capital, productivity and trade (with developed countries) have been examined by using vector error correction models. Results imply a robust relationship between GDP growth and imports, predominantly imported machinery and equipment (SITC7). The contribution of export to productivity growth seems to be tenuous. Moreover, we test another model (Krugman-Lucas) that predict a casual relation from openness to productivity through specialization. The data for Turkish Manufacturing Industries (1963-1996) supports this model particularly for the period after 1980. Knowledge, physical and human capital accumulation has some public goods properties that call for government policies. Countries need to develop their own strategies in order to achieve a permanent and stable growth process. Keywords; Growth, Productivity, Endogenous Growth Models, International Trade. JEL F14,F43, 041,047