Finansal kurumlarda bütçeleme sürecinin incelenmesi

Abstract

Ill ÖZET FİNANSAL KURUMLARDA BÜTÇELEME SÜRECİNİN İNCELENMESİ Şükrü KARA Yüksek Lisans Tezi, İşletme Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. Veyis Naci TANIŞ Kasım 2001, 164 sayfa Bu çalışmada finansal kurumlardaki bütçelerin bir yönetim aracı olarak kullanım etkinliğinin belirlenmesine, mevcut bütçeleme sistemini geliştirilmeye çalışılmıştır. Bunun için mevcut sistemin ayrıntılı incelenmesinden önce bütçeleme ile ilgili olarak kavramsal yaklaşımlar ve teorik açıdan genel olarak bütçeleme konusu ile finansal kurumlar yönünden bütçeleme süreci incelenmiştir. Çalışmanın teorik bölümlerinde bütçeleme ile ilgili farklı içeriklerle ve farklı amaçlarla kullanılan kavramların kritiği yapılmıştır. Bütçeleme sisteminin finansal kurumlardaki yapısı ve işleyişinin geliştirilmesi için çalışmanın kapsamı bir finansal kuruluşdaki uygulaması konunun derinlemesine incelenmesi olarak belirlenmiştir. Bir konunun derinlemesine ve tüm yönleri ile incelenmesi için en uygun olan yöntem olarak da olay çalışması araştırma yöntemi seçilmiştir. Bu yöntemin seçilmesinin nedenlerini açıklamak için de teorik açıdan araştırmanın yöntemi, çeşitli araştırma yöntemleri ve bunlarla ilgili karşılaştırmalı açıklamalar yapılmaktadır. Bütçeler kurum amaçlarına ulaşma bağlamında birer kriter olarak kullanıldıklarından, olması gereken Ölçüleri verdikleri düşünülmektedir. Ayrıca bunlar üst yönetim tarafından belirlendiği için eleştiriye, gerçekleşen faaliyet sonuçlarına kıyasla daha kapalıdırlar. Bu kapalılık onların zamanla verimsizliğine ve sorunların kaynaklarını açıklamada yetersizliğine ve dolayısıyla çözümsüzlüğe yol açmaktadır. Bundan dolayı çalışmada finansal kurumlardaki bütçeleme sistemi ve işleyişinin kritiği yapılarak mevcut ile olması gereken uygulama arasındaki açığın nasıl kapatılacağı araştırılmaktadır.IV Mevcut bûtçeleme süreçlerinin incelenmesi neticesinde bütçelerin sadece ağrılıklı olarak gelir ve giderler gibi sonuç hesapları olmak üzere kaynaklar ve bunların kullanımları için sapmalar şubeler ve birimler itibariyle tespit ettiği görülmektedir. Bu sapmalarla ilgili ayrıntılı analizler yapılmadığı için de bütçenin hazırlanması aşamasında kullanılan bazı açık ve örtülü varsayımların geçerliliği belirlenememektedir. Bu nedenle geçerliliği tartışılan ölçüler yöneticilerin başarı değerlendirmesinde kullanılmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, yapılan tespitler doğrultusunda bütçenin daha etkin ve verimli bir kontrol ve değerlendirme aracı olarak kullanılmasını sağlamak için bûtçeleme sisteminin özellikle bütçenin hazırlanması aşamasında kullanılan varsayımlar ve hesaplama yöntemleri konularında öneriler geliştirilmiştir. Ayrıca başarı değerlendirmelerinin daha objektif yapılmasını kolaylaştırmak için de bazı performans raporlarını içerik ve/veya format olarak yeniden düzenlemeyi amaçlayan öneriler geliştirilmiştir. Bûtçeleme sürecinin değişik aşamaları ve bölümleri için geliştirilen bu öneriler bir bütün olarak bûtçeleme sistemi için yeni bir model oluşturmamakla beraber, mevcut modelde önemli ölçüde değişiklikler yapılarak amacına uygun olarak daha verimli kullanımının kolaylaşacağını göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Bûtçeleme Süreci, Amaç, Hedef, Bütçe, Gerçekleşen, Performans, Sapma

ABSTRACT A STUDY ON BUDGETARY PROCESS IN FINANCIAL INSTITUTIONS Şükrü KARA Master Thesis, Business Department Supervisor: Associate Prof. Dr. Veyis Naci TANİŞ November 2001, 164 pages In this study, the effectiveness of the use of budgets as a managerial tool has been determined and the existing budgeting system has been improved. That's why prior to a detailed examination of the current system, conceptual approach to budgeting, theoretical framework of budgeting process in financial institutions have been studied. In the theoretical parts of the study, contents of some budgeting concepts used for different purposes have been critically studied. The scope of the study has been restricted to an in-depth analysis of the implementation, in a financial institution, of the structure and process of budgetary system. The case study research method has been selected as the most convenient research method to study every aspects of the case in detail. To identify reasons why this method has been chosen, the theory of the method and related comparative explanations have been provided. Budgets have been assumed to set the required standards in the context of achieving entity's objectives. Furthermore they are close to criticism compared to actual operating results. This closeness leads them to inefficiency and insufficiency to explain the sources of problems. Thus in this study, how the gab between the existing and targeted practices is to be closed has been studied. It has been seen that budgets identify only variances for result accounts such as income and expenses in particular, and sources and uses by branches and departments. Because of the absence of a detailed analysis, the validity of some explicit and implicit assumptions used in the preparatory stage ofVI budgeting could not be determined. Thus vague standards have been used to appraise the managers' achievements. In this context, some proposals concerning, especially, the assumptions and computing methods used in budget have been developed. Proposals aiming to facilitate objectivity of achievement appraisals have been developed to improve the content and/or format of the performance reports. However these proposals developed for various phases of budgeting process have not formed a new model as a whole. It has been shown that this would be used more efficiently and easily by making significant changes in the existing model. Keywords : Budgetaary Process. Objective, Goal, Budget, Performance, Variance.