İlköğretim ve ortaöğretim okullarındaki rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde oluşturulan işbirliğinin incelenmesi

Abstract

ÖZET İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM OKULLARINDAKİ REHBERLİK HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDE OLUŞTURULAN İŞBİRLİĞİNİN İNCELENMESİ (Adana Örneği) Sabit AKBAŞ Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Ana bilim Dalı Danışman: Yard. Doç. Dr. Sabahattin ÇAM Haziran-2001, 115 sayfa Bu çalışmada, psikolojik danışmanı bulunan ilköğretim ve ortaöğretim okullarındaki rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde yönetici, psikolojik danışman ve sınıf rehber öğretmenleri arasında sağlanan işbirliği incelenmiştir. Çalışmada iki aşamadan oluşan bir araştırma deseni kullanılmıştır. Birinci aşamada araştırma, Adana ili Seyhan ve Yüreğir merkez ilçelerinde psikolojik danışmanı bulunan ve Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı resmi 26 ortaöğretim ve 39 ilköğretim okulunda görevli 71 psikolojik danışman, ve 263 yönetici olmak üzere toplam 334 kişi üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise, 8 müdür yardımcısı, 8 psikolojik danışman ve 16 sınıf rehber öğretmeni olmak üzere toplam 32 kişiyle görüşme yapılmıştır. Veriler, rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde oluşturulan işbirliğini değerlendirmek amacıyla 10 maddeden oluşan ve sıralamah derecelendirme ölçeği şeklinde hazırlanan ` Rehberlik Hizmetlerini Değerlendirme Formu` ve işbirliğini etkileyen faktörlerin neler olduğunu belirlemek amacıyla da ` Görüşme Formu` ile toplanmıştır. Nicel veriler Spearman Sıra Farkları Korelasyonu ve 2x2'lik varyans analiziyle çözümlenmiştir. Görüşme yoluyla toplanan veriler ise, içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. VISonuçta, on farklı rehberlik hizmeti etkinliğinin altısında yönetici algılan ile psikolojik danışman algılan arasında düşük düzeyde tutarlılığın olduğu belirlenmiştir. Okul düzeyi ve idareci-psikolojik danışman puanlarına bakıldığında, yıllık plan ve programlannın hazırlanması ve öğrencilerin kendilerine uygun eğitsel kolların seçimindeki rehberlik etkinliklerinde yapılan işbirliğini değerlendirmede danışman ve idareciler arasında idareciler lehine anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür. Nitel çalışmanın sonucunda da, yüksek idare desteği, geliştirici iletişim, olumlu PDR anlayışı, psikolojik danışmanın çaba ve motivasyonu, isteklilik, eğitim ve geKşime önem verme, koruyucu ve önleyici rehberlik anlayışı, öğrenci ihtiyaçlarına duyarlılık, sorumlulukların yerine getirilmesi, danışman rolünün benimsenmesi, öğrenci sayısının azlığı ve yüksek düzeyde veli kanlımı işbirliğinin yüksek düzeyde olmasını sağlayan faktörler olduğu belirlenmiştir. İşbirliğinin düşük düzeyde yapılmasına yol açan faktörler ise, düşük idare desteği, engelleyici iletişim, olumsuz PDR anlayışı, danışmanın düşük motivasyonu, danışman rolünün benimsenmemesi, isteksizlik, sorun çözmeye yönelik rehberlik anlayışı, sorumlulukların yerine getirilmemesi, ders programlarının yoğunluğu, yönetmeliklerin yetersizliği, veli katılımının azlığı, öğrenci ihtiyaçlarına duyarsızlık ve öğrenci sayısının fazlalığı olarak tespit edilmiştir. Anahtar Sözcükle: İşbirliği okul düzeyi, rehberlik hizmetleri, yönetici, psikolojik danışman ( rehber öğretmen ) VTl

ABSTRACT A STUDY OF THE COOPERATION IN GUIDANCE SERVICES IN PRIMARY and SECONDARY SCHOOLS (Sample of Adana) Sabit AKBAŞ M. A. Thesis, Department of Education Sciences Supervisor AssL Prof. Dr. Sabahattin ÇAM June-2001, 115 pages The purpose of this study was to investigate the cooperation between the psychological counselor, the principal and class guidance teachers in guidance service in primary and secondary schools. This study consist of two stages. The first stage of the study was carried out with 71 psychological counselors and 263 principals total 334 participants working in 39 primary and 26 secondary schools in state schools, in central Seyhan and Yüreğir, Adana. In the second stage of this study 8 co-principals, 8 psychological counselors and 16 class guidance teachers total 32 participants were interviewed. The data were collected by a 10-item ordinal scale, named `Guidance Services Evaluation Form,` which aimed to evaluate the cooperation in the implementation of guidance service and an interview schedule to determine the factors affecting the cooperation. Quantitative data from the scale were analysed by using Spearman Rank Order Correlation and two way analysis of variance. The interview data were analysed through content analysis. Results showed that there is a low consistency between the perception of principals and psychological counselor in the 6 out of 10 different guidance service activities. According to school level and the scores of the principles- psychological counselor there is a statistically significant difference, favoring the principals, in the evaluation of the cooperation in preparation of curriculum and syllabus design and in the guidance services concerning the selection of educational elective course appropriate to the students' interests. VUlQualitative analysis indicated that the fallowing factors were very essential in maintaining a high level of cooperation: a high level of administrative support, facilitative communication, a positive understanding of psychological counselor and guidance, the effort and motivation of the counselor, willingness, a high consideration to education and development, a protective and preventive understanding of guidance, sensitivity to students' needs, fulfilling the relevant responsibilities, internalising the role of counselor, low-density classrooms and parent-school collaboration. Among the factors that are responsible for a low level of cooperation are insufficient administrative support, unfacilitative communication, a negative understanding of psychological counselor and guidance, low motivation of the counselor, unwillingness, a problem centered approach to guidance, not-fulfilling the responsibilities, intensive curriculum, insufficient regulations regarding guidance and counseling, insufficient parental participation, insensitiviting to students' needs and crowded classrooms. Key Words: Cooperation, school level, guidance service, school principals, psychological counselor (guidance counselor). IX