Kazak Türkçesinde zarf-fiiller -Muhtar Evezov`un Tandamalı Engimeler adlı eseri üzerinde bir çalışma- (Şekil-anlam-işlev ve Türkiye Türkçesindeki karşılıkları)

Abstract

ÖZET KAZAK TÜRKÇESİNDE ZARF-FİİLLER -Muhtar Evezov'un Tandamah Engimeler Adlı Eseri Üzerinde Bir Çalışma- (Şekil-Anlam-İşlev ve Türkiye Türkçesindeki Karşılıkları) Mustafa TANÇ Doktora Tezi, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN Haziran, 2002, XI + 206 sayfa Bu tezde, Çağdaş Kazak Türkçesindeki zarf-fıil eklerinin Türkiye Türkçesindeki karşılıkları, şekil-anlam-işlev açısından incelenmiştir. Kazak Türkçesi, Kıpçak Grubu Türk Lehçeleri içerisinde önemli bir yere sahiptir. Sovyetler Birliği'nin kurulması ile Kazak Türkleri, kendi konuşma dillerine dayalı bir yazı dili oluşturmuşlardır. Bu sebeple Kazakçanın yazı dili haline gelip, yazılı bir edebiyat oluşturması 20. yüzyılın başlarındadır. Bu dönemde, bir çok Kazak yazarı yetişmiştir. Bu yazarlar arasında en önemlisi ise, Muhtar Evezov'dur. Bu çalışmada, onun Tandamah Engimeler adlı eseri seçilmiştir. Bu eserde geçen zarf-fiil ekleri, konunun daha sağlıklı aydınlatılması açısından mümkün olduğu kadar tarihsel gelişimleri ile birlikte ele alınmıştır. Karşılaştırmalı dil bilim yöntemleri çerçevesinde, Kazak Türkçesindeki şekillerin Türkiye Türkçesindeki bire bir karşılıkları belirlenmiştir. Bu çalışmada, şekil-anlam-işlev bakımından Türkiye Türkçesi ile örtüşen bir çok zarf-fiil eki yanında, Türkiye Türkçesinden çok farklı anlam ve işlevde kullanılan bir çok zarf-fıil eki saptanmıştır. Şekil açısından aynı olan zarf-fıillerin çok çeşitli anlam ve işlevleri ortaya konmuştur. Özellikle, sıfat-fıil ekleri ile hal eklerinin birleşmesi sonucu oluşan bir çok zarf-fıil eki belirlenmiştir. Anahtar sözcükler: Kazak Türkçesi, Zarf-Fiil, Muhtar Evezov

ABSTRACT GERUNDİUM IN KAZAKH TURKISH A Study on Muhtar Ewezov's Tandamah Engimeler Morphology, Meaning, Function and Its equivalents in Turkey Turkish Mustafa TANÇ Doctoral Dissertation, Turkish Language and Literature Departmant Supervisor: Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN June, 2002, XI + 206 pages In this thesis, the equivalents of Modern Kazak Turkish adverb-verb suffixes in Turkey Turkish have been analyzed in respect to structure-meaning-function. The Kazak Turkish has an important place among the Turkic dialects in the Kıpçak Group. After the establishment of the United Russia, The Kazak Turks have formed their own written language based on their spoken language. For this reson, it is at the beginning of the 20th. Century that the Kazak Turkish became a written language and formed a written literature. In this era, there have emerged many Kazak writers. Among then, the most important one is Muhtar Evezov. In this study, his work, Tandamali Engimeler, has been chosen in order to the topic morein this work adverb-verb suffixes have been studied together with their historical backgrounds. In accordance with comparative linguistic methodology, the carrespending structures of the Kazak Turkish with Turkish ones are determined. In this study, in respect to structure-meaning-function, in addition to many adverb-verb suffixes, many adverb-verb with various meanings and functions in Turkish are detected. These adverb-verbs in the structure have various meaning andfunctions. Especially, as a result of combination of adjective- verb suffixes, case markers and many adverb- verb suffixes have appered. Key words: Kazakh Turkish, Gerundium, Muhtar Evezov