Sorumluluk muhasebesi ve transfer fiyatlamasının işletme performansı üzerine etkilerinin incelenmesi: Bir sanayi işletmesinde uygulama

Abstract

ÖZET SORUMLULUK MUHASEBESİ VE TRANSFER FİYATLAMASININ İŞLETME PERFORMANSI ÜZERİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: BİR SANAYİ İŞLETMESİNDE UYGULAMA Mehmet Unsal M EMİŞ Yüksek Lisans Tezi, İşletme Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Veyis Naci TANIŞ Haziran, 2002, 154 sayfa İşletmelerde performans değerlemesi, işletmenin yürüttüğü iktisadi faaliyetlerden elde ettiği sonuçların gözlenebilmesi açısından zorunlu olmaktadır. İşletmeler performans değerlemesi sayesinde, sektör içinde hangi konumda olduklarını görebilmekte ve ilerisi için bir takım önlemler alma imkanı bulabilmektedirler, işletmeler faaliyetlerini daha iyi bir şekilde yürütebilmek ve etkin performans ölçümleri gerçekleştirebilmek için merkezkaç bir yönetim anlayışına göre örgütlenmektedirler. Bu yönetim anlayışı ile birlikte muhasebe açısından, işletmede yetki ve sorumluluk paylaşımı oluşmakta ve performans değerlemeleri daha önemli bir boyut kazanmaktadır. Bu noktada performans değerlemeleri; sorumluluk muhasebesi ve transfer fiyatlama sistemleri uygulanarak gerçekleştirildiği takdirde, hem bölüm hem de bir bütün olarak işletme düzeyinde sonuçlara ulaşılabilmektedir. Böylece işletmeler, bünyelerinde oluşturulmuş bölümler ve işletme düzeyinde performans değerlemeleri yapabilmekte ve gerek bütün, gerekse bölümlerle ilgili sağlıklı kararlar alabilmektedirler. Bu çerçevede sorumluluk muhasebesi ve transfer fiyatlamasının işletme performansı üzerine etkilerini incelemek amacı ite gerçek/eştirilen çalışman/n teorik kısmında, performans değerlemesi, sorumluluk muhasebesi ve transfer fiyatlaması konuları incelenmiştir. Uygulama bölümünde ise bir sanayi işletmesinde yapılan tanımlayıcı ve keşifsel olay çalışmaları ile sorumluluk muhasebesi ve transfer fiyatlama uygulamalarının işletme performansı üzerine olan etkileri ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Kontrol, Performans Değerlemesi, Merkezkaç Yönetim, Sorumluluk Muhasebesi, Transfer Fiyatlaması.

II ABSTRACT EXAMINING THE EFFECT OF RESPONSIBILITY ACCOUNTING AND TRANSFER PRICING ON BUSINESS PERFORMANCE: AN APPLICATION IN A MANUFACTURING COMPANY Mehmet Unsal MEMİŞ Master Thesis, Business Department Supervisor: Asc. Prof. Dr. Veyis Naci TANIŞ June, 2002, 154 pages Performance evaluation in a company is essential for observing the results of manufacturing activities. By the help of peformance evaluation, companies perceive their position in the industry and take precaution for the fututre. Companies organize themselves in the sense of decentralized management approach from the view of accounting to pursue their activities more properly and to impose efficient performance evaluation. Because of this management approach, divisions in authority and responsibility emerges and performance evaluation gets higher dimensions. At this point, if performance evaluations are done by practising responsibility accounting and transfer pricing, better goals for the divisional side of companies and for the company as a whole could be obtained. In this way, companies can make performance evaluations for departmants combined in the company and for the level of company itself, and can make necessary decisions. In this context, responsibility accounting and transfer pricing are investigated, in the theoric part of this study related to the effects of responsibility accounting and transfer pricing over the management performance. In the part of application, the results of the practised responsibility accounting and transfer pricing over the company, by using descriptive and explarotary case study method, the effect of responsibility accounting and transfer pricing on company performance is determined. Key Words: Control, Performance Evaluation, Decentralized Management, Responsibility Accounting, Transfer Pricing.