Kırgız Türkçesindeki sıfat-fiil ekleri (şekil-anlam-işlev ve Türkiye Türkçesi ile karşılaştırma)

Abstract

Bu çalışmamızda Kapçak grubu lehçeleri içerisinde önemli bir yere sahip olan Kırgız Türkçesindeki sıfat-fiiller; şekil, anlam ve işlev bakımından incelemeye alınmıştır. Çalışmamız, dilin anlatım ve ifade kabiliyetini ortaya koyma açısından çok önemli görevler üstlenen sıfat-fiillerle ilgili bilgilerin sunulmasıyla ve geçmiş araştırmalarda yer alan tanımlamaların gözden geçirilmesiyle başlamaktadır. Böylece ilk bölümde sıfat-fiil ekleriyle ilgili teorik bilgiler verilerek bilimsel kaynaklardaki farklı bakış açılan gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızın sonraki aşamalarında ise çağdaş Kırgız ve Türk edebiyatının önemli simalarından olan Tölögön Kasımbekov, Baydılda Sarnogoyev ve Memduh Şevket Esendal'ın eserlerinden derlenen örnekler kullanılarak sıfat-fiillerin; fiil, isim, sıfat Özellikleri, zarf-fiil ve edat oluşturma kabiliyetleri hakkında ayrıntılı bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Bunun yanı sıra Kırgızcadaki sıfat-fiiller ile Türkiye Türkçesindeki sıfat- fiiller arasında önemli ölçüde bulunan şekil, anlam ve işlev benzerlikleri ve farklılıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Türkiye ve Kırgız Türkçesinde bulunan sıfat-fiil eklerinin; şekil, anlam ve işlev açısından ayrıntılı olarak karşılaştırılması, Çağdaş Türk Lehçelerinin karşılaştırmalı dil bilgisi çalışmalarına ve Türkçenin işlevsel dil bilgisinin hazırlanmasına önemli katkı sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Sıfat-Fiil, Kırgız Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Karşılaştırmalı Dil Bilgisi.

In is study the participles used in Kyrgyz Turkish, which have an important role among the dialects of Kypchak group languages, were investigated in terms of form, meaning and function. The study starts with the introduction of information about participles and eview of previous studies in the field. Thus, in the first part of the study, different views of scientific resources were discussed by giving theoretical information about participle affixes. In the later parts of the study, we tried to give detailed information about the verb, noun and adjective characteristics of the participles, the ability to form adverbial verb and preposition of the pariciples through using some exsepts from the works of Tölögön Kasımbekov, Baydilda Sarnogoyev and Memduh Şevket Esendal, all three being important contemporary writers of the Kyrgyz and the Turkish Literature. In addition, we tried to determine the similarities and differences in form, meaning and function between the participles in Kyrgyz and Turkish in Turkey. We hope that the defailed investigation of the participles in both Turkish in Turkey and the Kyrgyz Turkish in Kyrgyzstan in terms of meaning and function provides important contribution to comperative grammar studies and to the preparation of descriptire grammar of the Turkish Language. Key words: Participle, Kyrgyz Turkish, Turkish in Turkey, Comperative grammar