Sağlık çalışanlarında vardiyalı çalışma sisteminin uyku kalitesi, fiziksel hastalıklar, ruhsal durum ve yaşam kalitesi üzerindeki etkileri

Abstract

Vardiyalı çalışma, modern iletişimin hızla ilerlemesinin ve küresel ekonomilerin gelişmesinin bir sonucu olarak, çalışma ve sosyal hayatımızın daha yaygın bir parçası olmuştur. Vardiyalı çalışmanın sağlık üzerindeki etkilerine ilişkin araştırmalarda; gastrit, ülser, hipertansiyon, koroner kalp hastalıkları, birçok kanser türü, metabolik bozukluklar, depresyon, uyku bozukluğu, sosyal uyum sorunları gibi birçok hastalığa ve toplumsal soruna neden olmaktadır[1]. Bu çalışmada vardiyalı çalışan sağlık çalışanlarını uyku kalitesi, fiziksel hastalıklar, yaşam kalitesi ve ruhsal bozukluklar açısından değerlendirmeyi amaçlamıştır. Çalışmaya Gazi Üniversitesi Hastanesi sağlık çalışanları dâhil edildi. Çalışanlar en son çalışma sistemlerine göre sınıflandırılmıştır. Araştırmaya katılmayı kabul eden 550 kişiye form dağıtıldı. Eksik bilgi, içsel tutarsızlık, uygun olmayan meslek grupları olması sebebiyle 168 form değerlendirmeye alınmadı. Sonuç olarak 219 değerlendirme formu istatistiksel analize tabii tutuldu. Sayısal değişken grupları arası farklar bağımsız gruplar T-Testi ile incelendi. Sayısal değişkenler arasındaki ilişki Pearson korelasyon analiziyle yapıldı. Kategorik değişkenler arasındaki farklılıklar ise Ki-Kare analizi ile incelendi. Vardiyalı çalışanlar vardiyasız çalışanlara göre BDÖ (t=-3.86, p<0.01), BAÖ (t=-3.12, p<0.01), algılanan stres (t=-2.11, p<0.05), PUKİ (t=-4.64, p<0.01) ve tükenmişlik (t=-3.816, p<0.01) puanları anlamlı derecede daha yüksek olarak bulundu. Mesleki tatmin (t=2.06, p<0.05) ise vardiyasız çalışanlarda anlamlı derecede yüksekti. Sabahçı-akşamcı özelliklere göre gruplar arasında anlamlı bir farklılık vardır (χ2=14.639, p<0.01). Vardiyalı çalışanların % 69.8'i akşamcı özelliklere sahip iken vardiyasız çalışanların % 76.9'u sabahçı özelliklere sahiptir. Vardiyalı çalışanların uyku kalitesi anlamlı derecede daha bozuktu (t=-3.86, p<0.01). Bu sonuçlar doğrultusunda vardiyalı çalışma nedeniyle oluşan sağlık sorunları hakkında çalışanlar bilgilendirilmelidir. Oluşan sorunlarında azaltılmasında stres yönetimi, uyku yönetimi ve fiziksel hastalıklardan korunma konularında çalışanlara eğitim verilmelidir. Vardiya çalışmanın etkilerini daha iyi gösterebilmek için katılımcılar daha iyi kategorize edilmelidir.

Shift work has become a more common part of our work and social life as a result of the rapid progress of modern communication and the development of global economies. Research on the effects of shift work on health causes supposed to many diseases and social problems such as gastritis, ulcers, hypertension, coronary heart diseases, many types of cancer, metabolic disorders, depression, sleep disorders and social adjustment problems. This study aimed to evaluate sleep quality, physical illnesses, quality of life and mental disorders in health care workers with shift worker. Gazi University Hospital health workers were included in the study. Employees were classified on the basis of their most recent work systems. The 550 people who agreed to participate in the survey were given a questionnaire. Because of missing information, internal inconsistency, unsuitableprofessional groups, 168 forms were not evaluated. As a result, 219 evaluation forms were statistically analyzed. Differences between numerical variable groups were examined by independent groups T-Test. The relationship between numerical variables was done by Pearson correlation analysis. Differences between categorical variables were analyzed by chi-square analysis. The shift workers were significantly higher in the BDI (t=-3.86, p<0.01), BAI (t=-3.12, p<0.01), perceived stress (t=-2.11, p<0.05), PUKI (t=-4.64, p<0.01) and burnout (t=-3.81, p<0.01) scores than the non-shift workers. Job satisfaction (t=2.06, p<0.05) was significantly higher in non-shift workers. There was a significant difference between the groups according to the morning - evening features (χ2=14.639, p<0.01). 69.8 % of shift workers have evening features while 76.9 % of non-shift workers have morning features. The sleep quality of shift workers was significantly impaired (t=-3.86, p<0.01). Employees should be informed about the health problems caused by shift work in the light of these results. Workers should be trained in stress management, sleep management and physical disease prevention in order to reduce the problems. Participants should be better categorized to better demonstrate the effects of shift work.