2008 küresel ekonomik krizin finans piyasalarına etkisi: Kırılgan beşli ülkeleri üzerine bir inceleme

Abstract

Ekonomik kriz iktisadi sistem içerisinde meydana gelen ve bu sistemin işleyişini bozan durum olarak tanımlanmaktadır. Zaman içerisinde iktisadi okulların da krizlere ve kaynaklarına bakış açıları farklılık göstermiştir. 2008 Küresel Finans Krizi ABD mortgage piyasasında başlamış, verilen kredilerin geri dönüşünün aksamasıyla büyümüş ve zamanla tüm dünyaya yayılmıştır. Yükselen ekonomiler, görece olarak daha yüksek büyüme oranları sayesinde bu krizden daha az etkilenmişlerdir. 2013 yılında yayınlanan Morgan Stanley raporunda Brezilya, Hindistan, Endonezya, Güney Afrika ve Türkiye ekonomilerinin ABD Doları karşısındaki hassasiyetinden dolayı Kırılgan Beşli olarak tanımlamıştır. Bu bağlamda çalışmamızda Kırılgan Beşli ülkeleri hisse senedi piyasaları ele alınmış ve aralarındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu değişkenlere ait kullanılan aylık zaman serileri Ocak 2005-Aralık 2015 dönemini kapsamaktadır. İlk aşamada serilere ADF ve PP birim kök testleri uygulanmış, serilerin birinci farklarında durağan oldukları görüldükten sonra eşbütünleşme testine geçilmiştir. Johansen eşbütünleşme testi bu değişkenlerin uzun dönemde birlikte hareket ettiğini göstermiştir. Bu yüzden kısa ve uzun dönem nedensellik ilişkilerini ortaya çıkarmak adına bir VECM tahmin edilerek analize devam edilmiştir. Tüm ülkeler için hesaplanan gecikmeli hata düzeltme katsayıları istatistiksel olarak anlamlı çıkmıştır. Böylece tüm ülkeler arasında uzun dönemli nedenselliklerin olduğu onaylanmıştır. Gecikmeli hata düzeltme terimi katsayıların -0.0041 ile -0.0103 arasında değişmektedir. Kırılgan beşli ülkeleri arasında kısa ve uzun dönemli nedensellikler tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler : Ekonomik Kriz, Küresel Kriz, Hisse Senedi Piyasaları, Kırılgan BeĢli Ülkeleri, EĢbütünleĢme, Nedensellik

Economic crisis is known as a situation which occurs in the economic system and distrupts its process. In course of time, perspectives of economic schools to economic crises and their sources differ from each other. 2008 Global Finance Crisis has started in mortgage market of the USA, grown since the disruption of back payments of loans, and spread around the world in time. Emerging economies were relatively less affected by the crisis. Morgan Stanley has recently declared Brazil, India, Indonesia, South Africa and Turkey as the `Fragile Five` because of that the vulnerability of the currencies against US Dolar. In this regard, our aim is to investigate the cointegration and causal relationships between equity markets of Fragile Five countries. We use monthly time series from January 2005 to December 2015. In the first step, we use ADF and PP unit root tests and see all variables are stationary in their first differences. Then we utilize Johansen cointegration test to show long-run relationships between the variables. Test results suggest that our variables move together in the long-run. In the next step, we estimate a VECM to reveal the short-run and the long-run causal relationships. Every lagged error correction term is found statistically significant. Then, we decide that they have long-run causal relationships. Coefficients of lagged error correction terms that range between -0.0041 and -0.0103. show . We also find causality relations in the short and long run between fragile five stock markets.Key Words: Economics Crises, Global Crises, Equity Markets, Fragile Five Countries,Cointegratıon, causal relationships