Amasya`lı Hekim Sabuncuoğlu Şerefeddin`in eseri: Mücerrebname, 873. H. / 1468 M. - İnceleme - metin - transkripsiyon - indeks

Abstract

Mücerrobnarae (Tecrübe Edilmiş İlaçlar Kitabı), Amasyalı Hekim Sabuncuoğlu Şerefeddin tarafımdan 873 Hj/l468 M. yılında yazılmış, hastalıkların tedavi yollarını ve ilaç terkiplerini anlatan bir kitaptır. (2-92) 14* yüzyıl sonlarıyla 15» yüzyıl ortalarında seksen küsur yıl yaşayan Sabunouoğlu Şerefeddin, Müoerrebname^ de, kendisinden önceki hekimlerin meydana getirdikleri ilaçlara ve kendisinin deneyerek geliştirdiği ilaç terkiplerini en ince ayrıntılarına varıncaya kadar açıklamış ve öğrencilerinin, hekim (tostlarının hiz metine sunmuştur. Eserdeki bilgiler, bir ömür boyu elde edilen bilgi biriki minin ve bu bilgilerin tatbikatının mahsulü olduğu için, hekim ler arasında büyük ilgi görmüş i muhtelif zamanlarda istinsah edi lerek çoğaltılmıştır. Sabunouoğlu Şerefeddin kitap yazma sebebi olarak, diğer meslektaşlarına ve hastalara yardımcı olmak için, `İnsanların »a hayırlısı, insanlara faydalı olandır.` mealindeki Hadis-i Şeriften yola çıktısını belirtyor. Bu yolda ferefedditTe Eski Yunan, Türk ve İslara hekimlerinin rehberlik ettiklerini eserinden anlıyoruz. Mücerrebname* de Sabunouoğlu Şerefeddin araştırmacı ve ili m zihniyetine sahip bir kişi olarak karşımıza çıkıyor» Kendi hayat tım bile tehlikeye atarak, geliştirdiği ilaç terkiplerini tec rübe ettiğini görüyoruz. `Tecrübe delil-i sıdktır. « (En güvenilir yol gösterici tecrübe etmektir.) masasındaki bu sözü, (Tnun denemeyi daima ön planda tutan bir bilim adamı olduğnu ortaya koymaktadır. Ayrıca tedavi yöntemi bilmediği hallerde, işi bilen birisine bırakması, hatasını kabul etmesi ve ilaç terkiplerini hazırlarken faydalandığı kişilerin isimlerini açıkça şikretmesi CPnun ilmi düşünceye ne derece bağlı bir kişi olduğunu bizlere a- çıkça göstermektedir. Bu zihniyetle yazdığı Müoerrebname* de Sabuncuoğlu Şerefeddin yaklaşık 340 çeşit hastalık ve tedaviyi gerektiren durumu ele almaktadır`. Bu hastalıkların tedavisiyle ilgili olarak da yaklaşık 600 adet drog kullanılmıştır.- ÖZET - Mücerrobnarae (Tecrübe Edilmiş İlaçlar Kitabı), Amasyalı Hekim Sabuncuoğlu Şerefeddin tarafımdan 873 Hj/l468 M. yılında yazılmış, hastalıkların tedavi yollarını ve ilaç terkiplerini anlatan bir kitaptır. (2-92) 14* yüzyıl sonlarıyla 15» yüzyıl ortalarında seksen küsur yıl yaşayan Sabunouoğlu Şerefeddin, Müoerrebname^ de, kendisinden önceki hekimlerin meydana getirdikleri ilaçlara ve kendisinin deneyerek geliştirdiği ilaç terkiplerini en ince ayrıntılarına varıncaya kadar açıklamış ve öğrencilerinin, hekim (tostlarının hiz metine sunmuştur. Eserdeki bilgiler, bir ömür boyu elde edilen bilgi biriki minin ve bu bilgilerin tatbikatının mahsulü olduğu için, hekim ler arasında büyük ilgi görmüş i muhtelif zamanlarda istinsah edi lerek çoğaltılmıştır. Sabunouoğlu Şerefeddin kitap yazma sebebi olarak, diğer meslektaşlarına ve hastalara yardımcı olmak için, `İnsanların »a hayırlısı, insanlara faydalı olandır.` mealindeki Hadis-i Şeriften yola çıktısını belirtyor. Bu yolda ferefedditTe Eski Yunan, Türk ve İslara hekimlerinin rehberlik ettiklerini eserinden anlıyoruz. Mücerrebname* de Sabunouoğlu Şerefeddin araştırmacı ve ili m zihniyetine sahip bir kişi olarak karşımıza çıkıyor» Kendi hayat tım bile tehlikeye atarak, geliştirdiği ilaç terkiplerini tec rübe ettiğini görüyoruz. `Tecrübe delil-i sıdktır. « (En güvenilir yol gösterici tecrübe etmektir.) masasındaki bu sözü, (Tnun denemeyi daima ön planda tutan bir bilim adamı olduğnu ortaya koymaktadır. Ayrıca tedavi yöntemi bilmediği hallerde, işi bilen birisine bırakması, hatasını kabul etmesi ve ilaç terkiplerini hazırlarken faydalandığı kişilerin isimlerini açıkça şikretmesi CPnun ilmi düşünceye ne derece bağlı bir kişi olduğunu bizlere a- çıkça göstermektedir. Bu zihniyetle yazdığı Müoerrebname* de Sabuncuoğlu Şerefeddin yaklaşık 340 çeşit hastalık ve tedaviyi gerektiren durumu ele almaktadır`. Bu hastalıkların tedavisiyle ilgili olarak da yaklaşık 600 adet drog kullanılmıştır.

MUcerrebname (the book of the experienced medicines) is a book which had been written in 1468 by `Amasyalı Hekim Sabuncu- oğlu Sherafeddin` to tell about medical treatment ways and medi cine contents (2-92) Sabuncuoğlu Sherafeddin lived about 80 years from the end of the 14 to mid of 15 centuries. In that book he told the doctors experiences before him and explained for other doctors aind students the. âevelopped medicines by him Doctors had been interested in that book very much and it has been rewritten ih the different times. Because It was the re sult of experiments and applications in wholelPdoctor* s Irfe He said that He wanted to help the other doctors and stun- dents as a conclusion. Because the Prophet Mohammed had sa i d `The best of people is the most helper the others`. He had used the old Greek, Turk and muslini doctors books. Furthermore we see that He had a scientist and a researc her mentality. Sometimes ha. had experienced his medicines on his body in the dangerous conditions. He is owner of that sentence: `?Experiment is the best guide* ~,r When He didn^t know very much what he had to do, he has giving the work the other doctors who had been bette r in that subject. He was accepting his own mistakes and wrote the names and the authors of the books which were used in his book. He told about 340 kinds of illnesses and the ways of medi cal treatments. 600 sort of drug wareyused for preparing his medi cines. Moreover, He explained preparing and contains of that medi cines, doses, the last using dates, their using frequencies, etc. İn addition, He had never been interested in» sorcery and incantation. Methods have depended upon only medioines» All the se things are similar with the modern medically treatments. For these all reasons, MUcerrebname is an interesting book for todays s doctors and chemist.On the other hand, MUcerrebname shows the scientific,' level th of Turkey in 15 century. ` It Must be interest tag not only for medical history writers, (It has been written ta the passing term-from old Anatolian Turkish to Ottoman Turkish) but also for linguistics history writers. And Author used Turkish as a scientific language* This is very important point for Turkish culture.